دیسپلازی ریوی (BPD) یک عارضهی جدی مربوط به ریههاست که نوزادان را درگیر میکند. دیسپلازی برونکوپولموناری (BPD) اکثراً نوزادان نارس (لینک به مقالهی نوزادان نارس) را درگیر میکند که نیاز به اکسیژن تراپی (دریافت اکسیژن از طریق لولههای داخل بینی، ماسک و لولههای تنفسی) دارند. اکثر نوزادان مبتلا به دیسپلازی ریه حداقل 10 هفته زودتر از موعد مقرر متولد شده، کمتر از یک کیلوگرم وزن داشته و مشکلات تنفسی داشتهاند. عفونتهای ایجاد شده قبل از تولد و یا تا مدت کوتاهی پس از تولد نیز میتوانند منجر به دیسپلازی ریوی شوند. برخی از نوزادانی که به دیسپلازی ریوی مبتلا هستند باید به طور طولانی مدت از دستگاه جریان هوای همواره مثبت بینی (NCPAP) و یا ونتیلاتور استفاده کنند. برای درمان به پزشک مراجعه کنید. اکثر روشهای درمانی دیسپلازی ریه در بیمارستان انجام میشوند. ممکن است لازم باشد تا نوزاد مبتلا به دیسپلازی ریه تا زمان رفع نگرانی در مورد مشکلات تنفسی در واحد مراقبتهای ویژهی نوزادان (NICU) بستری شود.
آثار مخرب اختلال شخصیت مرزی (BPD) درمان نشده میتوانند عملکرد کودکان مبتلا به این عارضه را تحت تأثیر قرار داده و باعث پریشانی روحی شدید و ناپایداری روانی شود. کودکان مبتلا به این عارضه معمولاً نیازمند درمان توسط دستگاههای مختلف بوده و در بخش مراقبتهای ویژه درون دستگاه انکوباتور قرار داده میشوند تا زمانی که بتوانند به خوبی نفس بکشند. این کار خطر آسیبهای ریوی بیشتر را کاهش خواهد داد.
متخصص کودکان و نوزادان در کلینیک تخصصی امید با ارائه مشاوره تخصصی در خصوص علل دیسپلازی ریه در نوزادان، بهترین روش درمانی را به شما معرفی میکند. جهت رزرو نوبت درمان میتوانید با شماره تلفنهای ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۰ و ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۱ تماس بگیرید.
دلایل ابتلا به دیسپلازی ریه در نوزادان
دیسپلازی ریوی (BPD) در اثر التهاب و تحریک ریهی نوزاد ایجاد میشود. ریهی نوزادان نارس بسیار ظریف بوده و معمولاً به طور کامل رشد نکرده است. ریهی آنها ممکن است به سادگی ظرف چند ساعت تا چند روز پس از تولد دچار تحریکات ناخواسته و آسیب شود. عوامل متعددی میتوانند به ریهی نوزاد نارس آسیب وارد کنند.
ونتیلاسیون
نوزادانی که مشکلات تنفسی داشته و نمیتوانند نفس بکشند برای این کار نیاز به حمایت دستگاه خواهند داشت. ونتیلاتور دستگاهی است که هوا را با فشار به داخل راههای هوایی و ریههای فرد وارد میکند. با وجود اینکه کمک دستگاه ونتیلاتور میتواند نوزادان نارس را زنده نگه دارد، فشار درون این دستگاه ممکن است به ریههای نوزاد آسیب وارد کند. به همین دلیل پزشکان تنها در موارد ضروری استفاده از این دستگاه را توصیه میکنند.
سطح بالای اکسیژن
نوزادانی که مشکلات تنفسی دارند ممکن است به اکسیژن تراپی نیاز داشته باشند (دریافت اکسیژن از طریق لولههای تنفسی و ماسک). این روش درمانی باعث میشود تا ارگانهای بدن نوزاد اکسیژن کافی دریافت کرده و بتوانند به خوبی کار کنند. با این حال سطح بالای اکسیژن میتواند منجر به التهاب غشای داخلی ریه شده و به راههای هوایی آسیب بزند. همچنین سطح بالای اکسیژن میتواند سرعت رشد ریه در نوزادان نارس را کاهش دهد.
عفونت
عفونت میتواند باعث التهاب ریه شود. درنتیجه راههای هوایی باریک شده که تنفس نوزاد را سختتر میکند. عفونت ریه همچنین نیاز نوزاد به اکسیژن اضافی و دیگر حمایتهای تنفسی را افزایش میدهد.
وراثت
تحقیقات نشان میدهند که وراثت میتواند در بروز دیسپلازی برونکوپولموناری نقش داشته باشد. تحقیقات بیشتری به منظور اثبات این فرضیه لازم هستند.
علائم و نشانههای دیسپلازی ریوی اطفال
بسیاری از نوزادانی که به دیسپلازی ریوی مبتلا میشوند همراه با سندرم زجر تنفسی متولد میشوند. تلاش بسیار بیشتر از حد عادی برای نفس کشیدن یکی از علائم دیسپلازی ریه در نوزادان است. ازجمله علائم دیگر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آبی شدن رنگ پوست
- نفس کشیدن سریع
- سرفه و خس خس سینه
- مشکل در غذا خوردن و استفراغ مکرر
ریسک فاکتورهای دیسپلازی ریوی در نوزادان
نوزاد هرچقدر نارستر متولد شده و وزن او در زمان تولد کمتر باشد خطر ابتلا به دیسپلازی ریوی برای او بیشتر خواهد بود. اکثر نوزادانی که به این عارضه مبتلا میشوند حداقل 10 هفته زودتر از موعد مقرر متولد شده، در زمان تولد کمتر از یک کیلوگرم وزن داشته و به مشکلات تنفسی مبتلا بودهاند. عفونتهایی که قبل از تولد و تا مدت کوتاهی پس از آن ایجاد میشوند نیز میتوانند به بروز دیسپلازی ریه کمک کنند.
تعداد نوزادانی که به BPD مبتلا هستند امروزه نسبت به زمانهای گذشته بیشتر است. این امر به علت پیشرفت در روشهای مراقبتی است که به نوزادان نارس (لینک به مقاله نوزادان نارس) در زنده ماندن کمک میکند.
بسیاری از نوزادان مبتلا به دیسپلازی ریه به سندرم زجر تنفسی (RDS) مبتلا هستند. با این حال برخی از نوزادانی که این سندرم را نداشته و یا به انواع خفیف آن مبتلا هستند نیز به دیسپلازی ریه مبتلا میشوند. این نوزادان معمولاً در زمان تولد وزن بسیار کمی داشته و به عارضههای دیگری مبتلا هستند مثل بیماری مجرای شریانی باز (PDA) و گندخونی. بیماری مجرای شریانی باز یک عارضهی قلبی است که در برخی از نوزادان سریعاً پس از تولد ایجاد میشود. گندخونی یک عفونت جدی باکتریایی درون جریان خون است.
عوارض و خطرات دیسپلازی ریوی در اطفال
نوزادانی که به دیسپلازی ریوی شدید مبتلا هستند ممکن است در غذا خوردن مشکل داشته باشند که درنتیجه رشد آنها کند خواهد شد. همچنین ممکن است این نوزادان به عارضههای زیر مبتلا شوند:
- فشار خون ریوی بالا (PH). در این عارضه فشار خون درون شریانهای ریهها افزایش پیدا میکند. این شریانها خون را از قلب به ریهها میبرند تا اکسیژن دریافت کنند.
- نارسایی قلبی طرف راست (Cor pulmonale). در این عارضه طرف راست قلب دچار نارسایی میشود. فشار خون بالا در شریانهای ریوی و بطن راست قلب باعث این عارضه میشود.
روشهای تشخیص دیسپلازی ریوی در کودکان
کودکانی که به طور نارس متولد شدهاند – معمولاً 10 هفته یا بیشتر قبل از موعد مقرر – و تا زمان رسیدن به موعد مقرر تولد همچنان نیاز به اکسیژن تراپی دارند بیماری دیسپلازی ریه در آنها تشخیص داده میشود. این عارضه ممکن است خفیف، متوسط و یا شدید باشد. تشخیص این عارضه بر مبنای مقدار اکسیژن اضافی موردنیاز در زمان رسیدن به موعد مقرر تولد انجام میشود. مدت زمانی که نوزاد به اکسیژن تراپی نیاز خواهد داشت نیز در نظر گرفته میشود. برای کمک به تأیید تشخیص دیسپلازی برونکوپولموناری ممکن است پزشک از آزمایشات زیر استفاده کند:
- عکس برداری از سینه با اشعهی ایکس. در عکس برداری از سینه با اشعهی ایکس از ساختارهای درون سینه مثل قلب و ریهها عکس برداری میشود. در موارد شدید دیسپلازی ریه، در عکس برداری مناطق بزرگ پر از هوا و علائمی از التهاب و عفونت در ریه دیده خواهند شد. در عکس برداری با اشعهی ایکس مشکلات دیگری را نیز میتوان تشخیص داد مثل فروریختگی ریه و عدم رشد مناسب ریهها.
- آزمایش خون. آزمایش خون به منظور تشخیص وجود میزان مناسب اکسیژن در خون نوزاد انجام میشود. همچنین در آزمایش خون میتواند تشخیص داد که یک عفونت باعث مشکلات تنفسی نوزاد شده است.
- اکوکاردیوگرافی. در این روش از امواج صوتی برای ترسیم تصویر متحرکی از قلب استفاده میشود. اکوکاردیوگرافی برای رد احتمال مشکلات قلبی و فشار بالای ریوی به عنوان دلیلی برای مشکلات تنفسی نوزاد (لینک به مقاله مشکلات تنفسی) مورد استفاده قرار میگیرد.
رایجترین روشهای درمان دیسپلازی ریوی در کودک
اگر در مورد دیسپلازی ریوی و روشهای درمان آن سوالی دارید در این قسمت کلیک کنید.
اگر پزشک معتقد باشد که قرار است شما نوزاد خود را زودتر از موعد مقرر متولد کنید ممکن است به شما داروهای کورتیکواستروئید تزریق کند. این دارو تولید سورفاکتانت در نوزاد شما را افزایش میدهد. سورفاکتانت مایعی است که سطح درونی ریهها را میپوشاند. این مایع به باز نگه داشتن ریهها کمک میکند درنتیجه نوزاد شما در زمان متولد شدن میتواند نفس بکشد. کورتیکواستروئیدها به رشد ریهها، مغز و کلیههای نوزاد در زمانی که درون رحم مادر است کمک میکنند. نوزادان نارس که وزن بسیار کمی دارند نیز ممکن است در چند روز اول تولد خود کورتیکواستروئید دریافت کنند. پزشکان بعضاً برای نوزادانی که وزن بسیار کمی در هنگام تولد دارند، تنفس نیتریک اکسید را تجویز میکنند. این روش میتواند به عملکرد بهتر ریههای نوزاد کمک کند. این روشهای پیشگیری کننده میتوانند به کاهش خطر بروز سندرم زجر تنفسی (RDS) کمک کنند که درنهایت منجر به دیسپلازی ریه میگردد – یکی از اصلیترین دلایل بروز دیسپلازی ریه، سندرم زجر تنفسی است. در صورتی که کودک شما به این سندرم مبتلاست به پزشک مراجعه کنید و قبل از بروز دیسپلازی ریه آن را درمان کنید.
درمان سندرم زجر تنفسی
اهداف درمان افراد مبتال به سندرم زجر تنفسی:
- کاهش آسیبهای بیشتر به ریه
- فراهم کردن مواد مغذی و حمایت از ریهها برای کمک به رشد و بهبودی آنها
- جلوگیری از عفونت ریه با مصرف آنتی بیوتیک
درمان سندرم زجر تنفسی معمولاً در هنگام تولد نوزاد و بعضاً در اتاق زایمان آغاز میشود. اکثر نوزادانی که نشانههایی از سندرم زجر تنفسی را دارند سریعاً به بخش مراقبتهای ویژهی نوزادان (NICU) منتقل میشوند. این نوزادان توسط متخصصین نوزادان نارس تحت درمان قرار میگیرند. ازجمله روشهای درمانی برای سندرم زجر تنفسی میتوان به جایگزین کردن سورفاکتانت، استفاده از دستگاه جریان هوای همواره مثبت بینی (NCPAP) یا ونتیلاتور، اکسیژن تراپی (دریافت اکسیژن از طریق ماسک یا لولههای تنفسی) و داروهایی که تجمع مایعات در ریه را درمان میکنند اشاره کرد. در صورتی که نوزاد شما به دیسپلازی ریه مبتلا شود ممکن است لازم باشد تا به مدت چند هفته و یا حتی چند ماه در بیمارستان بماند. ممکن است پزشک یک لوله را وارد حلق او کند تا اکسیژن بدن او از این طریق تأمین شود. در صورتی که لازم باشد نوزاد برای زمان زیادی در دستگاه ونتیلاتور بماند ممکن است پزشک یک سوراخ کوچک بر روی گردن او ایجاد کرده و لولهی تنفسی را به طور مستقیم وارد نای او کند.
برخی از پزشکان نیز از یک ماسک برای رساندن هوای گرمتر و مرطوب به نوزاد استفاده میکنند که استفاده از آن برای ریههای نوزاد آسانتر است. علاوه بر رویهای مکانیکی ممکن است پزشک از انواع مختلفی از داروها برای درمان دیسپلازی ریه استفاده کند:
- داروهای مدر (ادرار آور) میتوانند مقدار مایعاتی را که در اطراف کیسههای هوایی تجمع پیدا کرده است را کاهش دهند. این مایعات با مایعی که به باز ماندن ریه کمک میکند متفاوتاند.
- داروهای برونکودیلاتور عضلات اطراف راههای هوایی نوزاد را شل میکنند. این کار سبب بازتر شدن راههای هوایی خواهد شد.
- کورتیکواستروئیدها تورم را کاهش داده و از التهاب در درون ریهها جلوگیری میکنند.
ممکن است کودک شما داروهای ضد ویروسی دریافت کند تا از بروز عفونتهایی مثل آنفولانزا جلوگیری شود. همچنین ممکن است از داروهایی برای گشاد کردن عروق خونی استفاده شود تا اکسیژن از ریهها به دیگر مناطق بدن برسد.
راهکارهای پیشگیری از برونکوپولموناری دیسپلازی نوزادان
انجام اقداماتی برای اطمینان از بارداری سالم میتوانند از تولد نوزاد قبل از رشد کامل ریههای او جلوگیری کنند. ازجمله این اقدامات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مراجعهی منظم به پزشک در طول دورهی بارداری
- استفاده از رژیم غذایی مناسب
- عدم استعمال دخانیات و دوری از دود سیگار، الکل و داروهای غیرمجاز
- کنترل هرگونه عارضهی پزشکی که به آن مبتلا هستید
- جلوگیری از بروز عفونتها