اوریون یک عفونت ویروسی قابل پیشگیری با واکسن است که تنها انسان‌ها را درگیر کرده و ناقل آن نیز انسان‌ها می‌باشند. باوجوداینکه به‌خوبی شناخته شده است که غدد بذاقی (به خصوص غدد پاروتید در طرفین فک) درگیر اوریون می‌شوند، این عارضه می‌تواند بسیاری از ارگان‌های دیگر را نیز درگیر کند. درمانی برای اوریون وجود ندارد ولی دوره‌ی این بیماری کوتاه است (7 تا 10 روز) و به طور ناگهانی از بین می‌رود. این بیماری بیشتر در اواخر زمستان و اوایل بهار دیده می‌شد.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#83d5ed”]
بیماری اوریون یکی از بیماری‌هایی است که امروزه به دلیل واکسینه شدن کودکان تقریباً به‌ندرت مشاهده می‌شود. از شایع‌ترین علائم این بیماری احساس درد در هنگام جویدن و بلع است. کودک مبتلا به این بیماری به دلیل متورم شدن غدد لنفاوی، در هنگام بلع احساس درد می‌کند. از طرف دیگر به دلیل عدم ترشح بزاق از غدد لنفاوی دهان کودک خشک می‌شود. این علائم ممکن است همراه با تب ظاهر شود و با متورم شدن غدد بزاقی بین فک و گوش دمای بدن تا 103 درجه فارنهایت افزایش یابد. در صورتی که با علائم بیماری اوریون در کودک خود مبتلا شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با بررسی و معاینه‌ی کودک دستورات لازم برای درمان کودک را صادر نماید. متخصصان ما در این مرکز آماده پاسخگویی به سؤالات شما در زمینه بیماری اوریون هستند. به‌منظور رزرو نوبت قبلی با شماره تلفن‌های 02188898440 و 02188898441 تماس بگیرید.[/alert]
علل
ویروس اوریون یک رشته‌ی تکی RNA بوده که داخل پوشش دو لایه قرار گرفته است. این پوشش امضای ایمنی مخصوص ویروس را نشان می‌دهد. تنها یک نوع ویروس اوریون شناخته شده است (برخلاف سرماخوردگی که ویروس‌های متعددی می‌توانند آن را ایجاد کنند). اوریون نسبت به آنفولانزا و سرخجه (سرخک آلمانی) به شدت مسری است. بااین‌حال به شدت سرخک و آبله‌مرغان واگیردار نیست. این بیماری تنها از انسان به انسان منتقل می‌شود. اوریون با سرعت زیادی در بین افراد نزدیک به هم انتشار پیدا می‌کند. این ویروس در اکثر موارد به‌وسیله‌ی قطرات ریز تنفسی که در طی سرفه یا عطسه خارج می‌شوند به افراد دیگر منتقل می‌شود. در برخی از موارد نیز ممکن است ریز قطره‌ها بر روی پارچه، لباس و بالش قرار گرفته و سپس از طریق تماس دست با دهان پس از لمس کردن این اشیا به فرد منتقل شوند. اوریون در حیوانات وجود نداشته و آن‌ها نمی‌توانند ناقل آن باشند.
مراحل پیشرفت بیماری اوریون
دوره‌ی نهفتگی
یک دوره‌ی 14 تا 18 روزه از زمان آلوده شدن به ویروس اوریون و بروز علائم و نشانه‌های آن وجود دارد. این ویروس زندگی کوتاهی داشته و بیمار باید به مدت 5 روز پس از مشاهده‌ی تورم در غدد بذاقی، از دیگر افراد در معرض خطر دور باشد.
دوره‌ی واگیر
بیشترین احتمال انتقال این بیماری در دوره‌ی 2 روز قبل از شروع علائم و 5 روز پس از تورم غدد بذاقی وجود خواهد داشت.
عوامل خطر
- شکست در واکسیناسیون کامل (دو دوز مجزا) با قرار گرفتن در معرض افراد مبتلا به اوریون
- سن: بیشترین خطر ابتلا به اوریون در کودکان بین 2 تا 12 سال وجود دارد.
- فصل: شیوع ناگهانی اوریون بیشتر در فصل‌های زمستان و بهار دیده می‌شود.
- سفر به نقاط خطرناک دنیا: آفریقا، شبه‌قاره‌ی هند و جنوب شرق آسیا. این نقاط نرخ ایمن‌سازی بسیار پایینی دارند.
- ضعیف شدن سیستم ایمنی: در اثر بیماری‌ها (برای مثال ایدز یا سرطان) یا مصرف دارو (استفاده از استروئیدهای خوراکی به مدت بیش از 2 هفته و یا شیمی درمانی)
علائم
علائم غیراختصاصی مثل تب خفیف، سردرد، درد عضلانی (میالژی)، کاهش اشتها و ضعف و بی قراری در طول 48 ساعت اول عفونت اوریون بروز پیدا می‌کنند. تورم غدد پاروتید در روز سوم بیماری دیده خواهد شد (غدد پاروتید به غدد بذاقی قرار گرفته در جلوی گوش و در بالای زاویه‌ی فک گفته می‌شود). غدد پاروتید متورم شده و نسبت به لمس حساسیت نشان می‌دهند. انتشار درد به سمت گوش‌ها نیز ممکن است مشاهده شود. تورم غدد پاروتید ممکن است تا 10 روز زمان برده و بزرگ‌سالان معمولاً نسبت به کودکان علائم بدتری را تجربه می‌کنند. تقریباً 95 درصد از افرادی که علائم اوریون در آن‌ها ایجاد می‌شود، التهاب حساس به لمس غدد پاروتید را نیز خواهند داشت.
تشخیص
تشخیص اوریون نیازمند ظرافت بالایی است. معمولاً از تست‌های آزمایشگاهی برای تأیید این تشخیص استفاده می‌شود. هدف از انجام این تست‌ها، رد کردن احتمال آلودگی به ویروس‌های دیگری است که می‌توانند علائمی شبیه به اوریون تولید کنند. این تست‌ها همچنین برای رد کردن احتمال وجود عارضه‌های دیگر که ممکن است سبب تورم غدد پاروتید شوند نیز انجام می‌شوند (مثل سرطان غدد بذاقی، سندرم شوگرن، بیماری‌های مربوط به IgG-4، سارکوئیدوز، عوارض جانبی داروهای دیورتیک تیازیدی و غیره).
درمان
برای درمان اوریون در کودک خود می‌توانید از او بخواهید که:
- تا زمان از بین رفتن علائم بیماری مدت‌زمان زیادی را استراحت کند.
- از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کند مثل ایبوپروفن و پاراستامول. این داروها می‌توانند هر دردی را کاهش دهند (کودکان زیر 16 سال نباید آسپرین مصرف کنند).
- مقادیر زیاد مایعات بنوشد ولی از نوشیدنی‌های اسیدی مثل آبمیوه دوری کند چراکه این نوشیدنی‌ها می‌توانند غدد پاروتید را تحریک کنند. آب معمولاً بهترین نوشیدنی است.
- به‌منظور کاهش درد، یک کمپرس سرد یا گرم بر روی غدد بذاقی متورم قرار دهید.
- غذاهایی بخورد که نیاز به جویدن زیاد نداشته باشند مثل سوپ، پوره‌ی سیب‌زمینی و تخم‌مرغ نیمرو.
عوارض
اوریون ممکن است چهار عارضه‌ی جدی به همراه داشته باشد: مننژیت (عفونت مایع نخاعی که اطراف مغز و نخاع را در بر گرفته است)، انسفالیت (عفونت مغز)، ناشنوایی و ارکیت (عفونت بیضه یا بیضه‌ها). تمامی این عارضه‌ها ممکن است بدون درگیر شدن غدد بذاقی اتفاق بیفتند.
مننژیت
بیش از نیمی از افرادی که اوریون دارند به مننژیت مبتلا خواهند شد که ممکن است در هر دوره‌ای از بیماری رخ دهد. معمولاً بیماران به طور کامل بهبود یافته و عوارض جانبی دائمی در آن‌ها بروز پیدا نخواهد کرد.
انسفالیت
پس از ابداع روش موفق واکسیناسیون اوریون، بروز انسفالیت ناشی از این بیماری به 0,5 درصد کاهش پیدا کرده است. خوشبختانه اکثر بیماران بدون وقوع عوارض جانبی دائمی بهبود پیدا می‌کنند.
ناشنوایی
قبل از وجود برنامه‌ی ایمن‌سازی اوریون، آسیب‌های عصبی دائمی که منجر به ناشنوایی می‌شدند نادر نبود. معمولاً تنها یکی از گوش‌ها درگیر این عارضه می‌شد ولی در برخی از موارد نیز هر دو گوش ناشنوا می‌شدند.
ارکیت
این عارضه شایع‌ترین عارضه‌ی جانبی در مردانی بود که پس از بلوغ به اوریون مبتلا می‌شدند. درد شدید (معمولاً نیازمند بستری شدن برای رسیدگی است) در اکثر موارد تنها در یک طرف مشاهده می‌شد. برخی از بیضه‌های مبتلا آتروفی می‌شدند (اندازه‌ی آن‌ها کاهش می‌یافت) و برخی از آن‌ها توانایی باروری خود را از دست می‌دادند. عقیم شدن کامل در واقع نادر بود. نگرانی‌هایی در مورد ارکیت ناشی از اوریون و سپس ایجاد سرطان بیضه وجود دارند که ثابت نشده‌اند (در برخی از زنان بالغ گزارش شده است که تخمدان‌ها درگیر می‌شوند) برخی از عارضه‌های جانبی اوریون که شیوع کمتری دارند عبارت‌اند از آرتروز، عفونت پانکراس، عفونت میوکارد (عضله‌ی قلب) و عارضه‌های عصبی (برای مثال فلج صورت، سندرم گیلن باره و غیره).
پیشگیری
مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها توصیه می‌کنند که از یک واکسن مخلوط به نام MMR برای کودکان 12 تا 15 ماهه استفاده شده و سپس یک دوز یادآور در سنین 4 تا 6 سالگی به آن‌ها تزریق شود. در طول دوره‌هایی که احتمال شیوع اوریون بالاست، ممکن است دوز یادآور 28 روز پس از تزریق اولین دوز واکسن مورد استفاده قرار گیرد. واکسن MMR برای پیشگیری از سرخک، اوریون و سرخجه (سرخک آلمانی) طراحی شده است.
ازجمله عوارض جانبی واکسن MMR می‌توان به سوزش در محل تزریق، تب خفیف و راش پوستی خفیف اشاره کرد. تب و راش پوستی معمولاً 5 تا 12 روز پس از تزریق واکسن بروز کرده و اکثراً پس از اولین بار استفاده از واکسن رخ می‌دهند. برخی از گیرنده‌های این واکسن متوجه بروز تورم و حساسیت نسبت به لمس در غدد لنفاوی موضعی (مثلاً گردن) می‌شوند. باید توجه داشت که ابتلا این عوارض جانبی نسبتاً شایع، نسبت به بیماری‌هایی که این واکسن برای پیشگیری از آن‌ها طراحی شده است بسیار ساده‌تر خواهد بود. در موارد بسیار نادر، ممکن است عوارض جانبی جدی‌تری بروز کرده و دستگاه عصبی، دستگاه گوارش، ارگان‌های گوارشی و پوست را درگیر کنند.
چه کسانی نباید از واکسن MMR استفاده کنند؟
بخش بسیار کوچکی از افراد نباید از واکسن MMR استفاده کنند. این افراد عبارت‌اند از کسانی که سیستم ایمنی ناقصی دارند (ایدز، سرطان، افرادی که بیش از 2 هفته از استروئیدهای خوراکی استفاده کرده‌اند) و افرادی که به هریک از مواد سازنده‌ی واکسن حساسیت دارند (ژلاتین و نئومایسین). احتمال بروز واکنش آلرژیک نسبت به واکسن MMR در افرادی که به سفیده‌ی تخم‌مرغ حساسیت دارند بسیار کم است. استفاده‌ی روزانه از استروئیدهای استنشاقی (مثل داروهایی که برای کنترل بیماری‌های ریوی ازجمله آسم، بیماری‌های انسدادی مزمن ریه و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند) مانعی برای استفاده از واکسن MMR ایجاد نمی‌کند. کودکان مبتلا به بیماری‌های خفیف (مثل سرماخوردگی) می‌توانند بدون خطر از واکسن MMR استفاده کنند.
