غالباً، ذات‌الریه یا پنومونی، پس از عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (عفونت بینی و گلو) اتفاق می‌افتد و علائم آن پس از گذشت دو سه روز از سرماخوردگی یا گلودرد آغاز می‌شود. پس از شروع علائم، ذات‌الریه به ریه‌ها منتقل می‌شود. مایعات، گلبول‌های سفید خون و دیگر چیزها در فضای هوایی موجود در ریه‌ها گیر افتاده و عبور نرم هوا را دشوار کرده و همین موضوع باعث می‌شود که ریه‌ها به درستی کار نکنند.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#83d5ed”]
پنومونی یا سینه پهلو (ذات الریه) بیماری شایعی در کودکان است که عمدتا در فصل زمستان و بهار بروز می‌کند. پنومونی علائم متفاوتی دارد که مهمترین آن تب است. در بعضی موارد پنومونی خفیف است و کودک را می‌توان در خانه درمان کرد. اما اگر تب کودک بالا باشد و کودک سرفه‌های شدیدی می‌کند احتمال دارد به پنومونی شدید مبتلا شده باشد و بایستی هر چه سریعتر مورد بررسی متخصص اطفال قرار گیرد. متخصص اطفال ممکن است برای درمان پنومونی آنتی بیوتیک تجویز کند یا دستور بستری کردن کودک را صادر کند. به منظور کسب اطلاعات بیشتراز علت و علائم بیماری پنومونی در کودکان و روش‌های پیشگیری و درمان و یا تعیین وقت قبلی می‌توانید با شماره 09128444990 تماس حاصل فرمایید.[/alert]
دلایل
پنومونی، واژه‌ی کلی برای توصیف عفونت ریه است که می‌تواند توسط انواع میکروب‌ها (ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها) ایجاد شود. در بیشتر موارد، ذات‌الریه به وسیله‌ی ویروس‌هایی شامل آدنوویروس، رینوویروس، ویروس آنفلوانزا، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، ویروس متاپنوموویروس انسانی و ویروس پاراآنفلوانزا (مسبب ایجاد خروسک) ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌ها
علائم این بیماری بر اساس سن بچه و علت ایجاد پنومونی متغیر است اما به طور کلی شامل موارد زیر می‌باشد:
- تب
- لرز
- سرفه
- گرفتگی بینی
- تنفس خیلی سریع (در برخی از موارد، این تنها علامت است).
- تنفس کردن همراه با خرخر و خس خس
- تلاش زیاد برای نفس کشیدن، این می‌تواند شامل فوران کردن بینی‌ها، نفس کشیدن با شکم یا حرکت عضلات میان دنده‌ها باشد.
- استفراغ
- درد قفسه سینه
- درد شکمی، که غالباً به این دلیل ایجاد می‌شود که کودک سرفه کرده یا برای نفس کشیدن تلاش می‌کند.
- کم شدن فعالیت
- کم اشتهایی (در بچه‌های بزرگتر) یا کم خوراکی (در بچه‌های کوچکتر) که می‌تواند به کم آب شدن بدن منجر شود.
- در موارد خیلی شدید، رنگ خاکستری یا آبی لب‌ها و ناخن‌ها
اگر پنومونی در بخش‌های پایین‌تر ریه‌ها و نزدیک‌تر به شکم ایجاد شود، کودک ممکن است دچار تب و درد شکمی یا استفراغ شود اما مشکلات تنفسی نداشته باشد.
بچه‌های مبتلا به پنومونی باکتریایی، معمولاً نسبتاً سریع بیمار می‌شوند که با تب ناگهانی بالا شروع شده و غالباً نیز تند تند نفس می‌کشند.
کودکان مبتلا به پنومونی ویروسی، احتمالاً دارای علائمی هستند که به تدریج و با شدت کمتری ایجاد می‌شوند با این حال، تنفس با صدا می‌تواند شایع‌تر باشد.
برخی از علائم، راهنماهای مهمی در پیدا کردن میکروبِ ایجاد کننده‌ی ذات‌الریه هستند. برای مثال در بچه‌های بزرگتر و نوجوانان، پنومونی ایجاد شده به دلیل مایکوپلاسما (که به نام پنومونی پیاده‌روی نیز شناخته می‌شود) دلیل ایجاد گلودرد، سردرد و دانه‌های پوستی به علاوه‌ی علائم معمول پنومونی می‌باشد.
در نوزادان، پنومونی ایجاد شده با مایکوپلاسما، ممکن است ورم ملتحمه (چشم صورتی) و بیماری خفیف بدون تب ایجاد کند. اگر پنومونی به دلیل سیاه سرفه باشد، کودک ممکن است دوره‌های طولانی سرفه را تجربه کند، پوست او به دلیل کمبود هوا کبود شود یا زمانی که برای نفس کشیدن تلاش می‌کند صدای بلند سرفه مانند ایجاد کند.
شروع علائم
مدت زمان میان برخورد با میکروب و زمانی که کودک احساس بیماری می‌کند، متغیر بوده و به نوع ویروس یا باکتری ایجاد کننده‌ی پنومونی بستگی دارد (برای مثال، چهار تا شش روز برای RSV و تنها 18 تا 72 ساعت پس از آنفولانزا).
مدت زمان ذات‌الریه
در صورت درمان، بیشتر انواع ذات‌الریه باکتریایی می‌توانند در مدت زمان یک یا دو هفته بهبود یابند، با این حال در پنومونی پیاده‌روی ممکن است این زمان چهار تا شش هفته باشد. پنومونی ویروسی احتمالاً بیشتر طول می‌کشد.
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
اگر کودک شما دارای هر کدام از علائم پنومونی است، سریعاً با پزشک تماس بگیرید. اما به خصوص به موارد زیر توجه کنید:
- اگر کودک در نفس کشیدن دچار مشکل است یا اگر خیلی سریع نفس می‌کشد.
- اگر لب‌ها و ناخن‌های او خاکستری یا آبی رنگ است.
- دارای تب 102 درجه‌ی فارنهایت یا 38.9 درجه‌ی سانتی گراد یا بالاتر از 100.4 درجه‌ی فارنهایت (38 درجه‌ی سانتی گراد) در کودکان کوچکتر از شش ماه است.
تشخیص
پزشکان معمولاً تشخیص پنومونی را پس از انجام معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌دهند. آنها ظاهر کودک، الگوی تنفس او و نشانه‌های حیاتی او را چک کرده و به صدای ریه‌ها یا صداهای غیر طبیعی گوش می‌دهند. ممکن است پزشک انجام آزمایش اشعه‌ی ایکس، آزمایش خون و گاهی اوقات کاشت باکتری از مخاط تولید شده توسط سرفه‌ها را تجویز کند.
درمان
درمان حرفه‌ای
در بسیاری از موارد، پنومونی با آنتی بیوتیک خوراکی و در خانه درمان می‌شود. نوع آنتی بیوتیک استفاده شده به نوع ذات‌الریه بستگی دارد. در برخی از موارد، دیگر اعضای خانه نیز برای پیشگیری از انتقال بیماری باید داروهایی را مصرف کنند.
اگر ذات‌الریه به دلیل سیاه سرفه ایجاد شده و یا پنومونی ایجاد شده با هر نوع باکتری دیگر تولید تب شدید یا مشکلات تنفسی نماید، کودک ممکن است در بیمارستان تحت مداوا قرار بگیرد. همچنین اگر شرایط زیر برقرار باشد، معمولاً کودک در بیمارستان تحت مراقبت قرار می‌‌گیرد:
- به درمان اکسیژن نیاز باشد.
- کودک دارای عفونت ریه باشد که احتمال انتشار آن به درون خون وجود داشته باشد.
- کودک دارای بیماری مزمنی باشد که بر روی سیستم ایمنی اثر بگذارد.
- کودک آنقدر استفراغ می‌کند که امکان دریافت دارو از طریق خوراکی وجود نداشته باشد.
- کودک اپیزودهای مکرر پنومونی را تجربه کرده باشد.
درمان در بیمارستان می‌تواند شامل آنتی بیوتیک تزریق شده از طریق وریدی (از طریق یک سوزن که به رگ وارد می‌شود) و درمان دستگاه تنفسی (درمان نفس کشیدن) باشد. بیمارانی که پنومونی آنها شدیدتر است ممکن است در بخش‌های مراقبت‌های ویژه (آی سی یو) تحت مراقبت قرار بگیرند.
مراقبت‌های خانگی
هر کسی که به ذات‌الریه مبتلا می‌شود نیاز دارد که مایعات زیاد نوشیده و بسیار استراحت کند تا بدنش بتواند با عفونت بجنگد.
اگر کودک شما مبتلا به پنومونی باکتریایی بوده و پزشک برای او آنتی بیوتیک تجویز کرده است، داروها را بر اساس جدول زمانی و تا زمان توصیه شده به او بدهید. این به کودک شما کمک می‌کند تا سریعتر بهبود یافته و از انتشار عفونت به دیگر اعضای خانه جلوگیری می‌کند. برای تنفس صدادار، پزشک ممکن است نبولایزر یا افشانه تجویز کند.
پیش از استفاده از هر دارویی برای درمان سرفه، از پزشک سؤال کنید چرا که متوقف کننده‌های سرفه، مانع از تمیز کردن خلط‌ها توسط ریه می‌شوند که می‌تواند در برخی از انواع پنومونی مشکل‌ساز باشد. داروهای سرفه و سرماخوردگی بدون نسخه، برای کودکان زیر شش ماه توصیه نمی‌شوند.
دمای بدن کودک خود را حداقل یک بار در صبح و یک بار در بعد از ظهر گرفته و اگر در بچه‌های بزرگتر بالاتر از 102 درجه‌ی فارنهایت (38.9 درجه‌ی سانتی گراد) و در بچه‌های شش ماهه یا کوچکتر بالای 100.4 درجه‌ی فارنهایت (38 درجه‌ی سانتی گراد) بود با پزشک تماس بگیرید.
لب‌ها و ناخن‌های کودک خود را چک کنید تا مطمئن شوید که صورتی و سرخ رنگ هستند. اگر به رنگ خاکستری یا آبی درآمدند با پزشک تماس بگیرید، چرا که این رنگ‌ها نشان‌دهنده‌ی این موضوع هستند که ریه‌ها اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند.
پیشگیری
برخی از انواع ذات‌الریه می‌توانند با دریافت واکسن پیشگیری شوند. معمولاً بچه‌ها واکسیناسیون عادی در مقابل آنفولانزای هموفیلوس و سیاه سرفه را در دو ماه نخست تولد خود دریافت می‌کنند. امروز واکسیناسیون در مقابل پنوموکوک نیز انجام می‌شود که علت شایع پنومونی باکتریایی می‌باشد.
خطر انواع خاصی از پنومونی ممکن است در کودکان دارای بیماری‌های مزمن بالاتر باشد، بنابراین این کودکان احتمالاً به واکسن‌های اضافی یا داروهای ایمنی محافظ احتیاج دارند (“بیماری مزمن” به معنی یک بیماری مداوم است یا عارضه‌ای که بهبود می‌یابد و دوباره عود می‌کند). واکسن آنفولانزا برای تمامی بچه‌ها و نوجوانان سالم شش ماهه تا نوزده ساله توصیه می‌شود اما به خصوص برای کودکانی لازم است که دارای بیماری‌های مزمنی مانند اختلالات قلبی یا ریوی یا آسم باشند.
نوزادان نارس، به این دلیل که ریسک بالاتری در عوارض جدی دارند، ممکن است درمان‌هایی را دریافت کنند که به صورت موقت آنها در مقابل RSV محافظت نماید. این کار به این دلیل ایجاد می‌شود که RSV می‌تواند در بچه‌های کوچکتر به پنومونی منجر شود.
پزشکان ممکن است برای پیشگیری از پنومونی در کودکانی که در معرض انواع خاصی از ذات‌الریه مانند سیاه سرفه هستند، آنتی بیوتیک تجویز کنند. نوزادانی که عفونت HIV دارند ممکن است آنتی بیوتیک‌هایی را برای پیشگیری از پنومونی ایجاد شده به دلیل پنوموسیستیس جیرووسی دریافت کنند.
داروهای ضد ویروسی نیز امروزه موجود هستند و می‌توانند برای پیشگیری از برخی انواع پنومونی ویروسی یا خفیف کردن برخی از علائم، استفاده شوند.
به صورت کلی، ذات‌الریه مسری نیست اما ویروس‌ها و باکتری‌های دستگاه تنفس فوقانی مسری هستند. بنابراین بهتر است که بچه‌ها را از هر کسی که دارای علائم عفونت دستگاه تنفسی هستند، دور نگه داشت.
اگر کسی در خانه‌ی شما دارای عفونت دستگاه تنفس یا گلو است، لیوان و ظروف غذاخوری او را از بقیه جدا کرده و دست‌های خود را مرتب بشویید بخصوص اگر با دستمال‌های استفاده شده و کثیف او برخورد دارید.
