غذاهایی که کودک می‌خورد (شیر مادر، شیر خشک، یا غذاهای جامد) بر رنگ، بو و بافت مدفوع نوزادان تاثیر می‌گذارد. مدفوع نوزادان نسبت به مدفوع بزرگسالان بافت نرم‌تری دارد و حتی در برخی موارد از حد طبیعی نیز شل‌تر است. اما اگر به طور ناگهانی مدفوع نوزاد بسیار شل و آبکی شود و حجم آن زیاد باشد و نوزاد در دفعات مکرر دفع مدفوع داشته باشد، دچار اسهال شده است. از آنجایی که اسهال، راه‌حل بدن برای دفع میکروب است بهتر است اجازه دهید بیماری بدون مداخله پزشکی مسیر خود را طی کند. باید به دقت از دستورات پزشک پیروی کنید. از دادن غذاها یا مایعاتی که باعث بدتر شدن اسهال نوزاد می‌شود. به شدت خودداری کنید.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#83d5ed”]
در اکثر مواقع، اسهال مسئله حادی نیست و نیاز به مداخله فوری پزشکی ندارد، اما اگر کودک علائمی مانند کم‌آبی (خشک بودن پوشک به مدت ۶ ساعت یا بیشتر، نداشتن اشک یا کم بودن آن، خشکی دهان، گود رفتن چشم‌ها، لتارژی، یا بی‌قراری) داشته باشد، می‌توانید کودک خود را به متخصص ما در کلینیک تخصصی اطفال امید ارجاع دهید. باید در خصوص وجود خون در مدفوع نوزاد، بالا بودن تب یا استفراغ مکرر نوزاد هوشیارانه عمل کنید. برای درمان اسهال نوزاد باید مایعات بدن او را تامین کنید تا از بی‌آبی بدن او جلوگیری شود. اگر نوزاد شما دچار اسهال یا کم‌آبی شدید شده باشد ممکن است پزشک دستور بستری شدن او را صادر کند. ممکن است پزشک مایعات حاوی الکترولیت را برای نوزاد تجویز کند تا تعادل در بدن او ایجاد شود. جهت دریافت مشاوره و یا رزرو نوبت با شماره 09128444990 تماس بگیرید.
[/alert]
علل اسهال نوزاد
علل اسهال در نوزادان عبارتند از:
- عفونت باکتریایی از آب و غذای آلوده. برخی از باکتری‌های شایع که باعث اسهال نوزادان می‌شوند عبارتند از سالمونلا، امثریشیاکلی، و کانییلوباکتر.
- تعداد زیادی از ویروس‌ها باعث اسهال شدن نوزاد می‌شوند. روتاویروس شایع‌ترین علت اسهال شدید در نوزادان و کودکان است. این ویروس معمولا کودکان شش ماه تا دو ساله را درگیر می‌کند. هنگامی که این ویروس وارد بدن کودک می‌شود، مقدار زیادی از آن در مدفوع کودک یافت می‌شود. این ویروس به راحتی منتشر می‌شود، راه‌های انتقال آن عبارتند از: تماس با پوشک آلوده به ویروس، نشستن صحیح دست‌ها بعد از تماس با پوشاک، یا دست زدن به اسباب‌بازی‌هایی که آلوده به ویروس هستند.
- انگل‌ها می‌توانند از طریق غذا و آب وارد بدن شوند و در سیستم گوارش قرار بگیرند. انگل‌هایی که باعث اسهال نوزاد می‌شوند عبارتند از: ژیاردیالامبیا، کریپتوزپوریدیدم، و آفتاموباهیستولیتیکا.
- واکنش به داروها، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای فشار خون، داروهای ضد اسید حاوی منیزیوم، و داروهای سرطان می‌توانند منجر به اسهال نوزاد شوند.
- اختلالات روده‌ای، اسهال شدن نوزاد می‌تواند نشانه سندروم روده تحریک‌پذیر، یا سایر اختلالات گوارش باشد.
- بیماری‌های روده‌ای، برخی از بیماری‌های روده‌ای مانند بیماری کرون، بیماری التهاب روده و بیماری سیلیاک معمولا منجر به اسهال شدن نوزاد می‌شوند.
- دندان درآوردن نوزاد و تغییر در رژیم غذایی مادر (اگر نوزاد از سینه مادر تغذیه می‌کند) می‌تواند باعث اسهال شدن نوزاد شود.
چه موقع می‌توان گفت که نوزاد اسهال شده است؟
والدین باید به خاطر داشته باشند که چه مواردی برای نوزاد آنها طبیعی است. نوزادان معمولا پس از هر بار شیر خوردن، مدفوع می‌کنند که معمولاً شل است، به ویژه اگر نوزاد از سینه مادر تغذیه کند. علاوه بر این مورد، رژیم غذایی مادر می‌تواند باعث تغییر مدفوع نوزاد شود. هنگامی که کودک شروع به خوردن غذاهای جامد می‌کند. مادر متوجه می‌شود که مدفوع کودک کمی سفت است، این در حالی است که معمولا براساس رژیم غذایی کودک مدفوع او نیز تغییر خواهد کرد. این موارد باعث می‌شود که توصیف اسهال بودن نوزاد دشوار باشد. والدین باید به خاطر داشته باشند که اگر معمولا مدفوع نوزاد آنها شل‌تر از حد طبیعی است جایی برای نگرانی وجود ندارد، اما اگر به طور ناگهانی مدفوع نوزاد به مدفوع آبکی تغییر کرد به احتمال زیاد نوزاد اسهال شده است.
چه زمانی اسهال نوزاد خطرناک می‌شود؟
اسهال نوزاد باعث می‌شود که بدن مقدار زیادی آب و مواد معدنی که الکترولیت نامیده می‌شوند، را از دست بدهد که این مسئله باعث بی‌آبی بدن می‌شود. نوزادان ظرف مدت یک یا دو روز پس از شروع اسهال به سرعت دچار بی‌آبی می‌شوند که این مسئله بسیار خطرناک است. والدین باید در صورت بروز موارد زیر فورا نوزاد را به پزشک ارجاع دهند:
- کاهش تعداد دفعات ادرار کردن و خشک بودن پوشک نوزاد
- گریه زیاد و بی‌قراری
- خشکی دهان
- اشک نریختن هنگام گریه
- بی‌حالی و خواب‌آلودگی غیرطبیعی
- فرورفتگی نقطه نرم روی سر نوزاد
- از دست رفتن خاصیت کشسانی پوست (که با فشار دادن پوست به راحتی و مانند قبل بالا نمی‌آید).
اگر نوزاد اسهال داشته و سن او کمتر از ۶ ماه باشد باید والدین در صورت مشاهده علائم اسهال نوزادان زیر فورا نوزاد را به پزشک ارجاع دهند:
- تب 102 درجه یا بالاتر
- دل درد نوزاد
- مشاهده خون یا عفونت در مدفوع نوزاد
- یا مدفوع سیاه، سفید یا قرمز
- بی‌حال بودن نوزاد
- استفراغ
تشخیص علت اسهال شدید در نوزاد
اگر اسهال نوزاد شدید شده باشد. پزشک درصدد تشخیص علت آن برمی‌آید. بدین منظور به معاینه فیزیکی نوزاد می‌پردازد و پیشینه پزشکی کاملی را تهیه می‌کند. والدین باید اطلاعاتی را در خصوص رژیم غذایی نوزاد، عادات غذایی و داروهایی که مصرف می‌کند در اختیار پزشک قرار دهند. ممکن است پزشک برای تشخیص علت اسهال نوزاد، انجام آزمایشات زیر را توصیه کند:
- آزمایش خون (برای بررسی بیماری)
- کشت مدفوع (برای بررسی انگل و باکتری)
- آزمایشات مربوط به آلرژی
ممکن است براساس این نتایج، انجام دادن آزمایشات بعدی ضروری باشد.
درمان اسهال نوزاد
تجویز دارو
معمولاً پزشکان برای درمان اسهال نوزادان و کودکان، داروهای معمولی ضداسهال تجویز نمی‌کنند. معمولا پزشک معالج، مصرف آنتی‌بیوتیک را برای عفونت باکتریایی و داروی ضدانگل را برای عفونت انگلی تجویز می‌کند.
به نوزاد مایعات فراوان بدهید
در برخی موارد نادر که اسهال نوزاد شدید باشد کودک به علت بی‌آبی راهی بیمارستان می‌شود، بنابراین والدین به کودک خود مایعات فراوان بدهند تا کمبود آب بدن او را جبران کنند. اگر کودک استفراغ نکند، باید توسط شیر خشک یا شیر مادر نوزاد را تغذیه کرد. اگر کودک نتواند شیر مادر یا شیر خشک را تحمل کند باید فورا به پزشک اطلاع داد، پزشک برای درمان اسهال نوزاد مصرف محلول الکترولیت را برای کودک تجویز خواهد کرد. این محلول‌ها معمولا در طعم‌های مختلف در داروخانه‌ها موجود هستند و کودکانی که دچار کم‌آبی شده‌اند به راحتی شروع به خوردن آنها می‌کنند. هضم و جذب این محلول‌ها نسبت به شیر مادر و شیر خشک راحت‌تر است.
از دادن شیرینی‌جات به کودک خودداری کنید
از دادن نوشیدنی‌های شیرین‌شده مانند نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های ورزشی، آب قند و آبمیوه‌های صنعتی به کودک خودداری کنید. این نوشیدنی‌ها حاوی قند هستند که آب را به روده می‌کشند و باعث بدتر شدن اسهال نوزاد می‌شوند.
به کودکان بزرگتر رژیم غذایی متعادل بدهید
پزشکان توصیه می‌کنند به کودکانی اسهال که قادر به خوردن غذای جامد هستند، غذای جامد بدهید. اگرچه هیچ نکته اشتباهی در خصوص تغذیه کودک با رژیم موز، برنج، نان تست و آب سیب وجود ندارد، بهتر است به کودک رژیم غذایی طبیعی که شامل کربوهیدرات‌های پیچیده (مانند نان، غلات، برنج)، گوشت نرم، ماست، انواع میوه و انواع سبزیجات است داده شود. یک رژیم غذایی سالم و استاندارد می‌تواند حجم اسهال را کاهش دهد زیرا مواد مغذی ضروری برای مبارزه با عفونت را در بدن خفظ می‌کند. اگر کودک شما موقتا از خوردن امتناع می‌کند اصلا نگران نباشید. به محض اینکه کم‌آبی بدن او رفع شود ظرف یک یا دو روز شروع به غذا خوردن می‌کند.
به کودک خود ماست بدهید
تحقیقات نشان داده است که باکتری‌های موجود در ماست برای قطع اسهال بسیار مفید هستند. اگر کودک شما می‌تواند غذاهای جامد، ساده و شیرین نشده بخورد، ماستی که از شیر کامل تهیه شده است ماده غذایی مفیدی برای درمان اسهال است، بنابراین بهتر است به کودک خود ماست بدهید. ماستی که به کودک می‌دهید باید حاوی لاکتوباسیل و موجودات زنده باشد.
به طور مرتب پوشک کودک را عوض کنید
پوشک کودک را مرتب عوض کنید و در زمان تعویض پوشک از کرم‌های محافظتی و ضدحساسیت استفاده کنید، زیرا هنگامی که کودک اسهال است به راحتی دچار سوزش و التهاب می‌شود.
کودک را بغل کنید
اگر کودک مبتلا به اسهال ناآرام و بی‌قرار است، سعی کنید تا حد امکان او را آرام کنید.
چگونه می‌توانید از اسهال شدن کودک جلوگیری کنید؟
بهترین اقدام دفاعی والدین، شستشوی مکرر دست‌ها است، زیرا میکروارگانیسم‌هایی که باعث اسهال نوزاد می‌شود به راحتی از طریق دست به دهان منتقل می‌شوند. به عنوان مثال، دست زدن به یک پوشک آلوده باعث انتقال میکروارگانیسم‌ها به دست والدین می‌شوند و هنگامی که آنها می‌خواهند دهان کودک را خشک کنند به راحتی عامل ایجاد اسهال را به کودک منتقل می‌کند. اگر کودک به اسباب‌بازی یا سایر وسایلی که به مدفوع آلوده یک کودک آغشته شده است دست بزند و دستش را به دهانش برساند به اسهال عفونی مبتلا می‌شود. بنابراین باید پس از تعویض پوشک، بعد از رفتن به سرویس بهداشتی و قبل از تهیه غذا حداقل به مدت ۱۵ ثانیه دست‌های خود را با آب گرم و صابون بشویید. دست‌های کودک را به طور مرتب بشویید. از دستورات پخت و آماده‌سازی مطمئن غذا پیروی کنید تا از انتقال میکروارگانیسم‌ها جلوگیری شود.
