کمبود پلاکت خون(ترومبوسیتوپنی)در کودکان: ناتوانی در انعقاد خون

خون از انواع متفاوتی از سلول ها تشکیل شده است. این سلول های در مایعی به نام پلاسما شناورند. این انواع عبارتند از :

• سلول های قرمز خون
• سلول های سفید خون
• پلاکت‌ها یا ترومبوسیت

زمانی که پوستتان آسیب دیده یا زخم شده، پلاکت‌ها با تجمع و ایجاد لخته از ادامه خونریزی جلوگیری می‌کنند. زمانی که پلاکت کافی در بدن نداشته باشید، بدن شما قادر به ایجاد لخته نخواهد بود. به مقدار پایین پلاکت در خون، ترومبوسیتوپنی نیز گفته می‌شود. این شرایط می‌تواند بسته به عامل به وجود آورنده آن، خفیف یا شدید باشد. برای برخی از افراد، نشانه‌های آن می‌تواند شامل خونریزی شدید – و در صورت عدم درمان – کشنده باشد. برخی دیگر ممکن است هیچگونه نشانه ای نداشته باشند. معمولا تعداد اندک پلاکت خون ناشی از شرایط پزشکب چون سرطان خون، یا داروهایی بخصوص باشد.

انواع بیماری کمبود پلاکت خون در کودکان

دو شکل کمبود شمار پلاکت یا ترومبوسیتوپنی وجود دارد :

پورپورای ترومبوسیتوپنی خفیف

شایع ترین مورد مشاهده شده در کودکان کم سن و سال (2 تا 6 سال) است. نشانه‌های آن را پس از یک بیماری ویروسی مانند آبله مرغان می‌توان دید. معمولا ترومبوسیتوپنی خفیف بسیار ناگهانی بروز کرده و نشانه‌های آن نیز معمولا در کمتر از 6 ماه (معمولا در چند هفته) ناپدید می‌شود. معمولا این اختلال دوباره تکرار نمی شود. پورپورای ترومبوسیتوپنی خفیف، شایع ترین نوع این اختلالات است.

پورپورای ترومبوسیتوپنی مزمن

شروع اختلالات می‌تواند در هر سنی باشد و نشانه‌های آن می‌تواند از حداقل شش ماه تا چند سال باقی بماند. معمولا بزرگسالان بیش از کودکان با این حالت روبرو می‌شوند. زنان، دو تا سه برابر بیش از مردان در معرض این مساله هستند. ترومبوسیتوپنی مزمن اغلب رخ می‌دهد و نیاز به مراقبت‌های دقیق پس از آن توسط متخصص خون (هماتولوژیست) را دارد.

علل افت پلاکت خون در کودکان

 عوامل احتمالی کمبود پلاکت عبارتند از  :

علایم و نشانه‌های کاهش پلاکت در خون کودک

شمار طبیعی پلاکت‌ها چیزی بین 150000 تا 450000 است. در یک کودک دجار کمبود پلاکت، این مقدار کمتر از 100000 است. زمانی که خونریزی چشمگیری در وی رخ دهد، این مقدار به پایین تر از 10000 می‌رسد. هر چه میزان پلاکت‌ها پایین تر باشد، احتمال خونریزی بالاتر خواهد بود. از آنجایی که پلاکت‌ها از بروز خونریزی جلوگیری می‌کنند، خونریزی از علائم کمبود پلاکت است. با اینحال این علائم در هر کودک می‌تواند متفاوت باشد. این علائم عبارتند از :

• پورپورا (لکه‌های قرمز یا بنفش زیر پوست) – رنگ بنفش پوست پس از نفوذ خون به زیر آن. کبودی، خون زیر پوست است. کودکان مبتلا به ITP ممکن است بدون هیچ ضربه ای با کبودی‌های بزرگی مواجه شوند. ممکن است در مفاصلی مانند آرنج یا زانو و تنها در اثر حرکت با کبودی روبرو شوند.
• خونریزی نقطه ای – نقاط قرمز ریز زیر پوست که در نتیجه خونریزی‌های کوچک است.
• خون دماغ
• بروز خونریزی درون دهان و / یا در لثه
• وجود خون در استفراغ، ادرار یا مدفوع
• خونریزی در سر – این مورد، خطرناک ترین نشانه ITP است. هر گونه ضربه وارده بر سردر صورت عدم وجود پلاکت کافی در خون برای بند آوردن خونریزی می‌تواند به قیمت جان انسان تمام شود.

نشانه‌های کمبود پلاکت تقریبا شبیه دیگر ناهنجاری‌های خونی یا مسائل پزشکی است. همیشه برای تشخیص وضعیت فیزیکی فرزندتان با پزشک مشاوره نمایید.

روش‌های تشخیص بیماری ترومبوسیتوپنی در بچه ها

تشخیص زودهنگام علت اصلی خونریزی‌های زیرپوستی ترومبوسیتوپنی با بررسی فیزیکی و تاریخچه دارویی کامل فرزندتان آغاز می‌شود. پزشک فرزندتان می‌تواند موارد زیر را به این منظور انجام دهد :

• شمارش کامل خون (CBC)، که اندازه، تعداد و بلوغ سلول های مختلف خونی در حجم مشخصی از خون (به منظور شمارش پلاکت ها) را مشخص می‌کند.
• آزمایش های تکمیلی خون و ادرار، که زمان خونریزی و عفونت‌های احتمالی را مشخص می‌نماید.
• بازبینی دقیق داروهای کودک
• آسپیراسیون مغز استخوان را می‌توان به منظور بررسی تولید پلاکت‌های فرزندتان و تشخیص تولید هر گونه سلول های غیرعادی توسط مغز استخوان – که بتواند سطح پلاکت‌ها را پایین نگه دارد – فرزندتان انجام خواهد شد.

رایج ترین روش های درمان کمبود پلاکت خون در اطفال

روش های درمانی متفاوتی را می‌توان با توجه به شرایط فیزیکی کودکتان (مانند موارد زیر) و برای درمان پلاکت پایین تعیین نمود :

• سن کودک، سلامت کلی و تاریخچه دارویی
• نوع ناهنجاری (حاد یا مزمن)
• شدت و گستردگی ناهنجاری
• تحمل کودک در مقابل داروها، روندها و درمان های خاص
• انتظارات از روند بیماری
• نظر یا اولویت شما

تمامی کودکان دارای کمبود پلاکت به درمان نیاز ندارند. نظارت دقیق بر پلاکت‌های کودک و پیشگیری از خونریزی‌های جدی، تا زمانی که خود بدن می‌تواند وضعیت خودش را اصلاح نماید از اقدامات مناسب به شمار می‌رود. بسیاری از کودکان دارای شمار پلاکت پایین می‌توانند خود بخود در 2 تا 4 روز به مقدار مناسب دست پیدا کنند. وقتی که درمان ضروری باشد، دو شکل رایج آن عبارتند از :

استروئیدها

استروئیدها با پایین نگه داشتن سطح تخریب پلاکت ها، از خونریزی جلوگیری می‌کنند. استروئیدها در صورت کارایی، در طول دو تا سه هفته افزایشی در شمار پلاکت ایجاد خواهند آورد. از عوارض جانبی آن می‌توان به زودرنجی، درد شکم، افزایش وزن، افزایش فشار خون و جوش اشاره نمود.

گاما گلبولین داخل وریدی

گاما گلبولین داخل وریدی (IVGG) ، پروتئینی است که حاوی مقادیر زیادی از آنتی بیوتیک‌ها بوده و همچنین تخریب پلاکت‌ها را آهسته می‌سازد. IVGG سریع تر از استروئیدها (از 24 تا 48 ساعت) عمل می‌کند.

دیگر روش های درمانی برای مقدار پایین پلاکت

• Rh ایمونوگلوبین – این دارو به صورت موقتی طحال را از تخریب پلاکت‌ها باز می‌دارد. برای این که این دارو کارایی داشته باشد، فرزند شما باید دارای Rh مثبت و طحالی برای کارایی دارو باشد.
• تغییرات دارویی – اگر دارویی در پایین نگاه داشتن مقدار پلاکت خونی کودکتان مشکوک باشد، عدم ادامه آن و یا تغییر آن ضروری است.
• درمان عفونت‌ها – اگر عفونت عامل پایین بودن پلاکت باشد، درمان عفونت می‌تواند منجر به بالا آمدن پلاکت شود.
• اسپلنکتومی (عمل جراحی برداشت طحال) – در برخی موارد، طحال کودک – که محل تخریب پلاکت هاست – باید برداشته شود. این عمل در بزرگسالان که با کمبود مزمن پلاکت‌ها روبرو هستند و به منظور پایین آوردن سطح تخریب پلاکت، معمول تر است.
• هورومون تراپی – در دختران نوجوان که با خونریزی با سطح پایینی از پلاکت روبرو خواهند شد، باید از هورمون‌ها استفاده نمایند تا دور قاعدگی‌شان متوقف شود.

راهکارهای پیشگیری از بیماری ترومبوسیتوپنی یا کمبود پلاکت در خون کودک 

اگر فرزندتان دچار کمبود پلاکت است، باید بهترین روش های جلوگیری از صدمه و خونریزی را برای او یاد بگیرید. موارد زیر را در نظر بگیرید :

• برای فرزندان جوان، محیط را تا جای ممکن ایمن نمایید. پوشاندن تخت خواب با لایه‌های نرم، پوشاندن کلاه ایمنی، و فراهم نمودن لباس‌های محافظتی.
• ایجاد محدودیت بر روی ورزش های تماسی، دوچرخه سواری و ورزش های خشن.
• پیشگیری از داروهایی که حاوی آسپیرین هستند، چرا که می‌تواند بر روی توانایی بدن در کنترل خونریزی اثر منفی بگذارد.
• لازم است که با پزشک کودکتان در صورت نیاز به هر گونه محدودیت دیگر برای پیشگیری از ایجاد صدمات به فرزند مبتلا به ITP صحبت کنید.

دورنمای کودکان دارای مقادیر پلاکت خون پایین چیست؟ 

هر کسی که دارای مقادیر پایین پلاکت است، نباید تحت درمان قرار بگیرد. برخی شرایط که منجر به پلاکت پایین می‌شوند، ناگهان برطرف می‌شوند. در این موارد، مقدار پلاکت خون به سطح ایده‌آل خود می‌رسد. با این وجود کودکان در مواردی خاص ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. گاهی اوقات، مقدار پایین پلاکت را می‌توان با درمان عامل اصلی برطرف نمود. پزشکتان با کودک شما برای رسیدن به یک برنامه درمانی برای کمک به آنها در مدیریت علائمشان کار خواهد کرد.

“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.”