زانوی ضربدری (ژنووالگوم) بدشکلی و زاویه‌دار بودن زانو است که در آن سر زانو به داخل می‌چرخد. اگر کودک بایستد و زانوها در کنار هم قرار گیرند اما مچ پاها به هم نچسبند معمولاً گفته می‌شود پا یا زانو ضربدری است. زانو ضربدری در دوران کودکی مرحله‌ای از رشد طبیعی است.
بین تولد و 18 ماهگی چرخش واروس (زاویه‌دار شدن زانو به خارج) از هیپ به‌زانو تا مچ پا طبیعی است. بین 18 تا 24 ماه این تراز معمولاً از بین می‌رود. هنگامی‌که کودک 2 تا 5 ساله است چرخش به داخل (والگوس) طبیعی است. زمانی که کودک رشد می‌کند همگرایی خنثی می‌شود.
اگرچه وجود پای پرانتزی در کودکان یک امر طبیعی است و به‌مرور زمان برطرف می‌شود،ولی در موارد کمی هم ممکن است به‌خودی‌خود درمان نشود و نیاز به بررسی و درمان توسط پزشک داشته باشد.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#CCFFFF”]
ژنووالگوم بیشتر به‌عنوان زانوی ضربدری شناخته‌شده است. هنگامی‌که فرد مبتلابه این مشکل می‌ایستد و زانوهای خود را کنار هم قرار می‌دهد فاصله‌ی قابل‌توجه حدوداً 5 تا 7 سانتی‌متری بین مچ‌ها وجود دارد. زانوها ظاهراً به سمت یکدیگر متمایل هستند.
با تشخیص به‌موقع این بیماری در کودکان این بیماری کاملاً قابل‌درمان است. با تشخیص به‌موقع این بیماری در کودکان، این بیماری کاملاً قابل‌درمان است. درصورتی‌که کودک شما پای پرانتزی دارد می‌توانید با مراجعه به متخصص اطفال، در صورت نیاز درمان را آغاز کنید. متخصصین ما در کلینیک تخصصی اطفال امید آماده پاسخگویی به کلیه سؤالات شما در زمینهٔ پای پرانتزی در کودکان هستند. به‌منظور رزرو نوبت و یا کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره‌های ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۰ و ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۱ تماس بگیرید.[/alert]
علل پا یا زانوی ضربدری
زانوها اغلب بخشی از رشد طبیعی و توسعه اندام‌ها است. در بعضی موارد به‌ویژه در کودکان 6 ساله یا بزرگ‌تر زانوی ضربدری ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های استخوانی زمینه‌ای مانند نرمی استخوانی یا راشیت باشد. چاقی نیز می‌تواند باعث آسیب زانو شود و یا مشکلات راه رفتن را به دنبال داشته باشد. این وضعیت می‌تواند گاهی اوقات ناشی از آسیب به ناحیه رشد استخوان ساق پا (تیبیا) باشد که باعث زانوی ضربدری می‌شود. کمبود ویتامین D و کلسیم دلیل دیگری برای زانوی ضربدری در کودکان است.
علائم پا یا زانوی ضربدری
همان‌طور که گفته شد اگر کودک با قرار دادن زانوهایش در کنار هم در حالت ایستاده مچ پاهایش کنار هم قرار نگیرند به این معنی است که زانوی ضربدری دارد. راه رفتن غیرطبیعی نیز می‌تواند نشانه‌ای از این مشکل باشد. این وضعیت معمولاً هنگامی‌که کودک 2 تا 3 ساله است آشکار می‌شود و ممکن است تا حدود 4 سالگی به‌شدت افزایش یابد. این مشکل معمولاً تا زمانی که کودک به حدود 7 یا 8 سالگی برسد خود را تصحیح می‌کند اما اگر این مشکل تا زمانی که کودک 6 ساله یا بالاتر است ظاهر نشود، این می‌تواند نشانه‌ای از بیماری زمینه‌ای استخوانی باشد.
در اوایل دوران کودکی زانوهای ضربدری درواقع به کودک کمک می‌کند تا تعادل را حفظ کند، به‌ویژه هنگامی‌که کودک شروع به راه رفتن می‌کند یا اگر پا به سمت داخل یا به سمت خرج چرخش یابد. هنگامی‌که کودک به‌زانو ضربدری مبتلا می‌شود هر دو زانو معمولاً به‌طور متقارن به سمت داخل می‌چرخند. بااین‌حال ممکن است یک زانو کمتر از دیگری ضربدری شود و یا حتی ممکن است صاف باقی بماند. پای ضربدری ممکن است نشانه‌هایی داشته باشد، از قبیل:
- زانودرد
- کشیدن پا هنگام راه رفتن
- درد در پا، ناحیه کمر و مچ پا
- خشکی مفاصل
- عدم تعادل هنگام ایستادن
تشخیص
روش‌های مورد استفاده برای تشخیص زانوی ضربدری در کودکان عبارتند از:
معاینه
معاینه پزشک برای تشخیص زانوها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اندازه‌گیری قد کودک شما
- اندازه‌گیری وزن و شاخص توده بدنی (BMI)
- اندازه‌گیری زانو و مقدار چرخش
- ارزیابی طول پا و تقارن پا
- مشاهده و ارزیابی راه رفتن
تست
اگر فرزندتان در سن طبیعی برای زانو ضربدری باشد و مشکل عملکردی ندارد پزشکان معمولاً اشعه ایکس را نمی‌گیرند زیرا ترجیح می‌دهند که از تابش غیرضروری اجتناب کنند. اگر فرزند شما بزرگ‌تر از حد معمول برای داشتن زانوی ضربدری باشد یا اگر پاهایش متقارن نباشد، پزشک معمولاً اشعه ایکس ایستاده را تجویز می‌کند.
درمان
درمان زانوی ضربدری تا حد زیادی به علت و شدت بیماری بستگی دارد. گزینه‌های درمان معمول ممکن است شامل موارد زیر باشد:
داروها و مکمل‌ها
اگر بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد ژنووالگوم شود، ابتدا باید بیماری را درمان کرد تا پا اصلاح شود. این مشکل ممکن است با داروها و مکمل‌ها درمان شود.
کاهش وزن
اضافه وزن کودک می‌تواند عامل مهمی برای ژنووالگوم باشد. وزن اضافی باعث ایجاد فشار بیشتری بر روی پاها و زانو می‌شود که می‌تواند سبب آسیب زدن به زانو شود.
پزشک به‌احتمال زیاد توصیه می‌کند که کودک مبتلا به اضافه وزن از طریق ترکیبی از رژیم و ورزش وزنش را کاهش دهد.
ابزار طبی
کفی‌های طبی در داخل کفش قرار می‌گیرند تا به اصلاح شیوه حرکت شخص در هنگام راه رفتن و دویدن کمک کند. این ابزار به‌خصوص برای افراد مبتلا به ژنووالگوم که دارای یک پای بلندتر از دیگر است می‌تواند مفید باشد.
برای بعضی از بچه‌ها علاوه بر کفی‌های طبی یا به‌جای انها می‌توان از بریس یا اسپلینت ها استفاده کرد. بریس برای کمک به رشد استخوان‌ها در موقعیت صحیح طراحی‌شده است.
ورزش منظم
پزشک ممکن است برخی از تمرینات ساده را توصیه کند و کودک را به یک درمانگر فیزیکی معرفی کند. ورزش و کشش می‌تواند به تقویت عضلات پاها و زانو کمک کند.
پزشک یا فیزیوتراپیست تمرینات را بر اساس راه رفتن فرد توصیه می‌کنند. روال تمرین احتمالاً شامل موارد زیر خواهد بود:
بالا بردن پا با دراز کشیدن به پهلو
شما می‌توانید این ورزش را به‌راحتی به کودک خود آموزش دهید. برای این کار:
- این تمرین را با قرار گرفتن به پهلوی راست یا چپ خود شروع کنید.
- اطمینان حاصل کنید که پاهای شما به‌طور کامل کشیده است (یک پا باید روی دیگری باشد) و دست خود را نزدیک به زمین باید مستقیم بکشید. بازوی مقابل باید خم شود، درحالی‌که دست خود را بر روی لگن قرار داده‌اید.
- حالا پای رویی را به‌آرامی تا حد امکان بالا ببرید.
- سپس پای خود را به‌آرامی پایین بیاورید و آن را روی پای دیگر بگذارید تا به موقعیت اولیه برگردد و آن را استراحت دهید.
- حداقل 10 تکرار را در یک ست انجام دهید.
اکستنشن ران و لگن
برای آموزش این ورزش به کودکتان:
- روی زمین صاف و سفت به روی شکم دراز بکشید.
- یک زانوی خود را 90 درجه خم نمایید. یک پای خود را مشابه شکل بالا بکشید.
- به‌آرامی پای خود را با شمارش تا 5 پایین آورید و حرکت را 10 بار تکرار نمایید. سپس کل حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید.
- سر، گردن و بالاتنه خود را در طول حرکت در حالت آرام و رها نگاه‌دارید.
جراحی
جراحی معمولاً اولین گزینه‌ی درمانی برای کودک مبتلا به نیست. جراحی معمولاً در موارد زیر توصیه می‌شود:
- زانوی ضربدری شدید و مزمن
- زمانی که ورزش، کشش و کاهش وزن درد را از بین نبرد
برای کودکان، یک روش جراحی رشد هدایت‌شده اغلب استفاده می‌شود. جراح یک قطعه کوچک از فلز را به زانو وارد می‌کند. این صفحه فلزی به استخوان کمک می‌کند تا در مسیر درست رشد کند. هنگامی‌که استخوان به‌درستی تنظیم شود و رشد کند یک جراحی دیگر برای برداشتن صفحه فلزی انجام می‌شود.
در بزرگ‌سالان و نوجوانان، استئوتومی استخوان ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. استئوتومی مشابه جراحی رشد هدایت‌شده است که در آن یک صفحه فلزی کوچک را به زانو اضافه می‌کنند. این صفحه به‌عنوان یک بریس دائمی برای حفظ تراز درست زانو استفاده می‌شود و برداشته نمی‌شود.
در موارد نادر، پزشک ممکن است جایگزینی زانو را توصیه کند. در این مورد، یک زانو مصنوعی که به‌درستی تراز شده است استفاده می‌شود تا زانوی ضربدری را برطرف کند.
