شکی نیست که شیر مادر سالمترین تغذیه برای کودک است. با وجود تمامی فواید و سلامت جسمی و احساسی موجود در فرایند شیردهی، نمیتوان انکار کرد که گاهی ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. با یاد گرفتن روشها و پوزیشنهای مختلف شیردهی میتوانید به خوبی به فرزندتان شیر دهید. با یاد گرفتن دقیق آنچه از شما به عنوان یک مادر انتظار میرود، میتوانید فرایند شیردهی را هم برای خودتان و هم فرزندتان لذتبخشتر کنید.
بیشتر مادران قادر به تولید شیر کافی برای فرزندشان هستند. بیشتر اوقاتی که مادری نگران میزان شیرش است، این کمبود شیر بیشتر خیال و وهم است تا اینکه کمبود واقعی باشد. در نتیجه برای بررسی رسیدن شیر کافی به فرزندتان، لازم است به نشانههای مربوطه توجه داشته باشید. پزشکان از چگونگی عملکرد شیردهی، پوزیشنهای مختلف و درباره اینکه چگونه بفهمید فرزندتان به خوبی از پستان شما شیر خارج میکند، روشهای تکمیلی و غیره درک عمیقی دارند.
یک متخصص اطفال به خوبی میتواند تشخیص دهد که آیا مادری کمبود شیر دارد یا نه، و اگر داشته باشد به او کمک میکند تا برای افزایش آن گام بردارد. اگر روند افزایش وزن کودک کند باشد، یک مشاوره حرفهای شیردهی IBCLC لازم است برای تخمین زدن میزان تولید شیر شما و میزان شیری که کودکتان مصرف میکند. ممکن است انجام آزمایشهای پزشکی هم لازم باشد برای بررسی اینکه شاید کند بودن افزایش وزن دلیلی پزشکی داشته باشد. وقتی که در مورد میزان شیردهیتان نگران هستید، مشاوره IBCLC بسیار مناسب است. متخصص اطفال در صورت لزوم ممکن است برای تجویز galactagogue (مواردی که باعث افزایش شیر مادر میشود) شما را به پزشک معرفی کند.
دکتر ما با تجربه و تخصص بالای خود آمادهی ارائهی خدمات مشاوره درمانی برای اصلاح روشهای شیردهی شماست.
برای مشاوره و رزرو نوبت با شمارههای ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۰ و ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۱ تماس بگیرید.
پوزیشنهای اصلی برای شیردهی
نگه داشتن صحیح سر نوزاد به او در مکیدن و خوردن شیر کمک میکند. مهم است که هم شما و هم کودکتان پوزیشنی راحت برای شیردهی پیدا کنید که برای هر دوی شما راحتتر باشد.
کودکتان را در آغوش گرفته به صورتی که پشت او روی بخش داخلی بالتان قرار بگیرد. سر کودک باید روی ساعدتان بیافتد. صورت کودک رو به سینهتان قرار گرفته و دهان او همتراز با پستانتان باشد. برای هم سطح شدنش با پستانتان، میتوانید بالشی را زیر سر کودک قرار دهید. سر و لگن او باید در یک راستا قرار گیرند.
به صورت قائم نشسته و یک یا چند بالش را روی پایتان بگذارید تا کودک همسطح پستانتان شود. همان شیوه نگهداشتن گهواره اما این بار با دست مخالف انجام دهید. از دستتان برای نگهداشتن سر بچه استفاده کنید و بالشی هم زیر دست خودتان بگذارید. با دست دیگرتان هم سینهتان را نگه دارید. بچه را به پهلو بچرخانید تا صورتش به سمت سینه شما باشد، اکنون با پستانتان لبهایش را لمس کنید. وقتی که دهانش را برای مکیدن باز کرد او را به سمت خود بکشید. سینه شما باعث میشود دهان بچه بازتر شده و با هر بار مکیدن شیر بیشتری بخورد.
قائم نشسته و راحت به پشت تکیه دهید. بالشی را روی پاها در راستای کفلتان قرار دهید. بچه را روی بالش رو به روی خود بگذارید. دهان بچه باید همتراز با نوک پستان شما باشد. پاهای کودک را زیر دستان خود قرار دهید و او را از کمر به آرامی خم کنید، بدین صورت پاهای او به سمت کمر شما دراز میشود. پاشنه پای او باید به سمت سقف و پاهایش به سمت بالا باشند، پشتش هم باید روی بالش قرار گرفته باشد. دست خود را زیر سر بچه نگذارید، در عوض دست را زیر گردنش قرار دهید. وقتی که شروع به مکیدن کرد میتوانید بالشی را زیر دستی بگذارید که کودک را نگه داشته است.
به پهلو خوابیده و چند بالش را در اطراف خود قرار دهید. برای تکیهگاه پشتتان، بالشی را در پشت خود قرار دهید. از دو بالش برای تکیهگاه سرتان استفاده کنید. بالشی را زیر پای بالاییتان و بالشی هم پشت کودک قرار دهید. کودک را به پهلو بخوابانید به صورتی که روبه روی شما بوده و دهانش همسطح با نوک پستانتان باشد. سر کودک را به سمت سینهتان هدایت کنید تا بتواند پستانتان را بگیرد. توجه داشته باشید که این روش برای کودکانی مناسب است که توانایی گرفتن پستان و شیرخوردنشان به اندازه کافی رشد کرده باشد.
وضعیت و تکیهگاه مناسب برای این پوزیشن مهم و اساسی است. به پشت روی تخت دراز بکشید، سر و شانههایتان را با بالش کمی بالا آورید. کودکتان را به سینه روی شکمتان بخوابانید به صورتی که لپهایش روی سینهتان باشد. لبهایش باید به اندازه کافی به پستانتان نزدیک باشد تا بتواند آن را به راحتی بمکد. اگر لازم بود با اضافه کردن یا برداشتن بالش، ارتفاع سرتان را تنظیم کنید.
کارهایی که باید انجام دهید
شیردهی موفق وقتی صورت میگیرد که دهان کودک به خوبی به پستان شما برسد. اگر چه روشهای مختلفی برای شیردهی وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید، ولی چند نکته اساسی وجود دارد که برای شیردهی خوب باید مورد توجه قرار دهید.
بسیاری اوقات سخت میتوان فهمید که کودک به خوبی شیر میخورد یا نه. باید مطمئن شوید که دهان کودک بخش وسیعتری از پستان را پوشانده باشد، گرفتن تنها نوک پستان کافی نیست. سر کودک باید با ثبات مقابل سینه نگه داشته شود. اطمینان حاصل کنید که نوک پستان در اطراف قرار نگرفته باشد. همیشه به آرامی با یک انگشت سینه خود را فشار دهید تا روی بینی کودک را نپوشاند. اگر بینی کودک مسدود شود نمیتواند به خوبی تنفس کند.
اگر کودک قبل از اینکه پستانتان را در دهان بگذارد سرش را برگرداند، به آرامی پستان یا نوک انگشتتان را به گونه کودک بزنید، این کار واکنش طبیعی کودک را تحریک میکند و باعث میشود سرش را به طور غریزی به سمت سینهتان بچرخاند. وقتی که کودک دهانش را کاملا باز کرد پستان را در دهان او قرار دهید.
مطمئن شوید که بخش وسیعی از پستان در دهان کودک قرار گرفته باشد. از قرار دادن تنها نوک پستان در دهان کودک خودداری کنید، چون این کار در فرایند شیردهی اختلال ایجاد کرده و باعث بروز درد در نوک پستان و یا زخم شدن آن میشود.
اگر دیدید که کودک پستان را تنها در دهانش نگه میدارد و نمیمکد، لازم است که او را به مکیدن ترغیب کنید. اگر باز هم از مکیدن خودداری کرد شاید کودکتان زیادی خسته باشد و بهتر است بعدا به او شیر بدهید. اگر دیدید که پستان را میمکد اما بلع ندارد، احتمالا او از پستان تنها به عنوان پستانک استفاده میکند تا آرامش یابد و به خواب برود. اگر این روند ادامه یافت، پس از یک چرت کوتاه دوباره سعی کنید به کودک شیر بدهید. وقتی که کودک پستان را میمکد شما باید در پستانتان کشیدن آرامی را احساس کنید. اگر این احساس را نداشتید احتمالا به اندازهای مکیدن را انجام نمیدهد که بتواند شیر را از پستان خارج کند. البته احتمال هم دارد که مکیدن به درستی انجام شود اما شما این حالت کشیده شدن را در پستان احساس نکنید. به این منظور شما باید به حالت مکیدن و بلع کودکتان توجه دقیقی داشته باشید. اگر احساس کشش زیاد بود، احتمالا پستان به اندازه کافی در دهان کودک قرار نگرفته است. سطح بیشتری از پستان را در دهان کودک وارد کنید تا مکیدن و شیر خوردن کودک به درستی صورت گیرد.
چه انتظاراتی باید داشته باشید
نوزادان تازه متولد شده معمولا هر 2 تا 3 ساعت شیر میخورند. یک نوزاد معمولا 15 دقیقه از هر پستان شیر میخورد قبل از اینکه شیر پستان شروع به اتمام کند. نیازهای شیرخواری هر کودکی متفاوت است. با توجه به اینکه کودک چقدر گشنه باشد، پس از اتمام شیر یک پستان ممکن است سیر شود و یا به شیر خوردن از پستان دیگر ادامه دهد.
بعضی والدین ترجیح میدهند که تغذیه کودکشان را برنامهریزی کنند، ولی این روش معمولا برای کودکان شیرخواره توصیه نمیشود. بر خلاف کودکانی که تغذیهای طبق برنامه دارند و در هر وعده میزان مشخصی غذا میخورند، هیچ راهی نیست که دقیق مشخص کند کودک شما در هر بار شیردهی چقدر شیر میخورد. به همین دلیل توصیه میشود که نوزادان شیرخواره هر وقت خواستند، شیر بخورند. کودکتان وقتی گرسنه شود تصمیم به شیر خوردن میگیرد و به شکلی شما را از این مساله آگاه خواهد کرد.
کودک پس از اینکه نیاز غذاییاش برطرف شد خودش تصمیم میگیرد. برخی کودکان برای تمام کردن پستان اول نیاز به ترغیب دارند، برخی پس از خالی شدن یک پستان کاملا سیر میشوند، و برخی از کودکان هم برای سیر شدن کامل، نیاز به خالی کردن هر دو پستان دارند.
شروع هر بار شیردهی با پستانها به صورت متناوب، از پر شدن یکی از پستانها جلوگیری میکند، و به هر دو پستان زمان میدهد تا دوباره از شیر پر شوند. در طول فرایند شیردهی ترکیبات شیر تغییر میکند. شیر اولیه شیری است که در آغاز فرایند شیردهی تولید میشود. شیری رقیقتر بوده و چربی زیادی با خود ندارد. اولین بخش شیر است که از پستان خارج میشود و سلولهای چربی را رها میکند. این شیر تشنگی کودک را رفع میکند. شروع فرایند شیردهی، تولید شیر را تحریک میکند و باعث میشود کانالهای مربوط به خروج شیر، شیر بیشتری را جاری کنند، این بار با سلولهای چربی همراه خواهد بود که در ابتدا رها شده بودند. این شیر در اواخر فرایند شیردهی تولید میشود و به آن شیر پایانی میگویند. با تغییر پستان در آغاز هر مرحله شیردهی، مطمئن خواهید شد که کودک شما از فواید هر دو نوع شیر بهره میبرد.
به آروغ زدن کودک پس از شیردهی توجه داشته باشید. نوزاد با آروغ زدن، هوایی که ممکن است مکیده باشد را آزاد میکند. اگر کودکتان پشتش را خم میکند، به خودش میپیچد یا ناراحت به نظر میآید احتمالا نیاز به آروغ زدن دارد. با یکی از روشهای زیر کمک کنید نوزاد آروغ بزند. کودک را به سمت شانهتان بلند کنید و دستتان را زیر سر و گردنش بگذارید. صورت کودک باید پشت شما را ببیند. پشت کودک را با دستی باز، آرام بمالید تا هوای حبس شده آزاد شود. کودک را روی پایتان بنشانید و او را به جلو خم کنید، قفسه سینهاش را با کف دست، گردن و چانهاش را با انگشتانتان نگه دارید. با کف دست شکمش را ماساژ دهید و پشت او را با دست دیگرتان به آرامی نوازش کنید. کودک را روی پایتان بخوابانید به صورتی که سرش بالاتر از شکمش قرار گیرد، به آرامی پشت کودک را نوازش کنید تا آروغ بزند.
اگر در مورد میزان شیرتان نگران هستید، در شیردهی نوزادتان دچار مشکل هستید، پستانتان شیر اضافه دارد، یا هر سوالی دیگری در مورد نحوه شیردهی دارید، با پزشکتان صحبت کنید. همچنین میتوانید با بیمارستانی که در آنجا زایمان کردهاید تماس بگیرید و توصیههای مربوط به شیردهی را از آنها دریافت کنید.
چه کارهایی نباید انجام دهید
بسیاری از کودکان با مکیدن آرامش مییابند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه میکند به کودکی که شیر میخورد، پستانک ندهید تا زمانی که دوره شیرخوارگی به طور کامل تمام شود.
وقتی که دوره شیرخوارگی به ثبات رسید، میتوان به نوزاد پستانک داد، معمولا بهتر است برای جلوگیری از فشار آمدن به پستان، تا رسیدن نوزاد به 3 تا 4 ماهگی صبر کنید.
شیردهی ممکن است هم برای شما و هم نوزادتان با مشکلاتی همراه باشد. وقتی که شما استرس داشته باشید، نوزاد ممکن است از شیر خوردن ممانعت کند. یعنی اگر شما استرس داشته باشید، نوزاد این پریشانی و اظطراب شما را تشخیص میدهد و او هم آشفته میشود. این مساله ممکن است شیردهی را مشکلتر کرده و باعث ایجاد یک سیکل از مشکلات شود. هنگام شیردادن به نوزاد از خم شدن خودداری کنید چون ممکن است باعث درد شانه، گردن، کمر و همچنین زخم در پستان شود.
همیشه نوزاد را بالاتر آورید تا همسطح سینهتان باشد بدین صورت از فشار آمدن به کمرتان جلوگیری میشود. بالشی روی پایتان قرار دهید تا هنگام شیر دادن به نوزاد، تکیهگاهی برای کودک و بال شما شود.
از نوک پستانتان مراقبت کنید
برای حفظ سلامتی شما و نوزادتان بسیار مهم است که شیردهی با پستانی سالم صورت گیرد، بنابراین موارد زیر را رعایت کنید:
- پس از شیردهی، شیر باقی مانده روی پستان را پاک کنید. اجازه دهید تا پستانها به صورت طبیعی در معرض هوا خشک شوند. از پاک کردن آن با پارچه خودداری کنید، چون این کار باعث تحریک و سوزش آن میشود. شیر مادر دارای ویژگیهای آنتی قارچ، آنتی باکتری و آنتی ویروس است. پس از هر بار شیردهی بگذارید کمی شیر روی پستانتان خشک شود، این کار باعث حفاظت در برابر هر گونه آلودگی میکروبی میشود.
- اگر وقت نداشتید پستانتان در معرض هوا خشک شود، آن را با پارچهای نرم به آهستگی پاک کنید. از الیافهای زبر استفاده نکنید، این کار با گذشت زمان باعث سوزش و ناراحتی در پستان میشود.
- سینهبند خود را مرتب عوض کنید. معمولا در طول روز شیر از پستانتان خارج میشود. حتی در صورت استفاده از پدهای سینهبند برای جذب شیر خارج شده، باز هم سینهبند ممکن است مرطوب و چرکین شود. در صورت پوشیدن سینهبند مرطوب با شیر، سینهها بیشتر در معرض عفونت قرار میگیرند، بنابراین لازم است مرتب سینهبندتان را بشویید.
- شویندههایی همچون شامپو و صابون را از نوک پستانتان دور نگه دارید. هنگام دوش گرفتن صابون به نوک پستانتان نزنید و آن را تنها با آب ولرم بشویید.
- به پستان خشک و ترک خورده پماد مخصوص دوره شیردهی بمالید. مواد کاملا طبیعی زیادی هستند که برای مادران شیرده تولید میشوند و استفاده از آنها به هنگام بارداری هم مشکلی ایجاد نمیکند. بسیاری از این مواد قبل از شیردادن حتی نیازی به شستن ندارند. اگر در مورد ایمنی و سلامت پماد شک داشتید، از داروخانه یا پزشکتان بپرسید.
کمک بگیرید
وقتی که هنوز بیمارستان هستید از پرستاران بخواهید در مورد شیوههای گرفتن بچه به شما کمک کنند. پرستاران بخش زایمان آموزشهایی در زمینه شیردادن دیدهاند و میتوانند به شما توصیه و راهنماییهای لازم را ارائه دهند. از یک متخصص شیردهی کمک بگیرید تا روشهای مناسب مراقبت از نوزاد را به شما آموزش دهد. بسیاری از بیمارستانها در میان پرسنلشان، متخصصان شیردهی دارند که در طول زمانی که مادران در بیمارستان هستند به آنها در شیردادن به نوزادشان کمک میکنند. قبل از ترک بیمارستان شماره متخصص شیردهی را از او بگیرید تا بعدا اگر در مورد شیردهی به نوزادتان سوالی داشتید بتوانید با او تماس بگیرید.