ضربان قلب انسان معمولا پی‌در‌پی و یکنواخت و با صدای لوب دوب، لوب دوب است. در برخی از افراد، جریان خون داخل قلب باعث ایجاد صدای اضافی می‌گردد. به این صدا، صدای اضافه و غیرطبیعی قلب و سوفل قلبی می‌گویند. در این حالت پزشکان صدای قلب را به حالت ویبره یا غرش‌دار، در حد زمزمه یا بصورت غژغژ و یا حتی موزیکال بین ضربان‌های قلب می‌شنوند. این صدای ویبره صدایی اضافی است و زمانیکه خون در قلب جریان دارد، ایجاد می‌شود. بسته به سن فرد ضربان قلب حدود 60 تا 120 بار در دقیقه می‌زند. هر ضربان قلب از دو صدای مجزا است. با صدای لوب دریچه‌های قلب بسته شده و جریان خون از اتاقک‌های بالا به اتاقک‌های پایین ریخته می‌شود. سپس، دریچه‌ها با کنترل خون برای خارج شدن از قلب و صدای دوب ایجاد می‌شود. سوفل قلب صدایی اضافی است که علاوه بر صدای لوب- دوب شنیده می‌شود. گاهی اوقات این صداهای اضافی، صدای جریان خون است که بصورت طبیعی در قلب سالم حرکت می‌کند. اما باز باید اشاره کرد که صدای اضافی ممکن است نشانه‌ی مشکل قلبی باشد.
صدای اضافی قلب صدایی است که به سادگی هنگام گوش دادن به قلب شنیده می‌شود. صدای طبیعی که قلب ایجاد می‌کند حاصل باز وبسته شدن دریچه‌ها است. اگر آشفتگی یا اختلال در جریان خون یا رگ‌های خونی اصلی اطراف قلب وجود داشته باشد، صدای اضافی ممکن است شنیده شود. صداهای اضافی می‌توانند بسیار ضعیف تا بسیار بلند باشند و گاهی اوقات صدای غرش‌دار یا فش‌فش تولید می‌کنند.
برای دریافت مشاوره و قرارگرفتن تحت نظر پزشک متخصص اطفال در کلینیک تخصصی ما می توانید با شماره ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۰ و ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۱ تماس حاصل فرمایید.
انواع صداهای غیرطبیعی قلب نوزاد
سوفل قلب بطورکلی به دو گروه تقسیم می‌شود که شامل:
- صداهای اضافی که به علت مشکلات ساختاری قلب نیستند که به صداهای بی‌گناه یا صداهای عملکردی معروف هستند. معمولا در این نوع از سوفل قلب نیازی به مراجعه به متخصص قلب نیست.
- صداهای اضافی که به علت مشکلات ساختاری قلب (مانند سوراخ قلب ، تنگ شدن دریچه یا چکه کردن دریچه قلب) هستند. این سوفل نیاز به ارزیابی و بررسی بیشتر و پیگیری ومراجعه به متخصص قلب دارد.
چه کسانی دچار سوفل قلب می‌شوند؟
والدین از اینکه ممکن است کودکشان دچار سوفل قلب باشد، نگران هستند. اما داشتن صداهای اضافی قلب بسیار رایج است و بسیاری از کودکان در برخی مواقع مبتلا به یکی از انواع آن صداها هستند. اکثر سوفل‌ها جای نگرانی ندارند و بر سلامت کودک اثر نمی گذارند.
علل صدای اضافی قلب نوزاد چیست؟
صداهای اضافی بی‌خطر
شایع ترین نوع سوفل قلب، عملکردی یا بی‌گناه است. سوفل بی‌گناه، صدای حرکت و جریان طبیعی خون درقلب سالم و طبیعی است. همانطور که شما صدای گردش باد را از کانال هوا و یا جریان آب را از شیر آب می‌شنوید، پزشکان می‌توانند صدای جریان خون در قلب را حتی زمانیکه قلب هیچ مشکلی ندارد، بشنوند. صدای اضافی بی‌گناه در دوران کودکی اتفاق می‌افتد. کودکان مبتلا به این نوع سوفل قلب به رژیمی خاص، محدودیت در انجام فعالیت یا هر گونه درمان ویژه‌ای نیاز ندارند. کودکانی با سن بالاتر که درک و حس سوفل قلب را دارند مطمئن باشند که وضعیت آنها تفاوتی با کودکان کم سن وسال‌تر ندارد. اغلب زمانیکه کودک بزرگتر می‌شود، سوفل بی‌گناه به خودی خود از بین می‌رود.
نقص مادرزادی قلب
برخی از سوفل‌های قلب مشکل قلبی را نشان می‌دهند. در این موارد، پزشکان کودک را به متخصص قلب کودکان ارجاع می‌دهند. متخصص قلب، آزمایشاتی مانند موارد زیر تجویز می‌کند:
- اشعه ایکس قفسه سینه: تصویری از قلب و اندام‌های اطراف آن
- الکتروکاردیوگرام: ثبت ضربان قلب بوسیله‌ی برق
- اکوکاردیوگرام: تصویری از قلب که با استفاده از امواج صوتی تهیه می‌شود حدود 1 نفر از هر 100 کودک مبتلا به مشکلات ساختاری قلبی یا نقص مادرزادی قلب هستند. این نوزادان ممکن است علائم نقص را چند روز اول بدنیا آمدن و نه تا بعد از دوران کودکی نشان می‌دهند. برخی از کودکان علائمی بیشتر از سوفل قلبی ندارند، در حالیکه برخی دیگر علائمی مانند موارد زیر را نیز نشان می‌دهند:
- تنفس سریع و پی در پی
- مشکل تغذیه
- کبود شدن لب‌ها (سیانوز)
- کاهش رشد
علائمی که ممکن است کودکان با سن بالاتر و نوجوانان داشته باشند، شامل:
- خستگی زیاد
- مشکل در ورزش کردن و انجام فعالیت‌های بدنی
- درد قفسه سینه
اگر کودک شما هر کدام از این علائم را داشت، به پزشک مراجعه کنید.
زنان باردار در صورت ابتلا به سرخجه (سرخجه آلمانی)، داشتن دیابت با کنترل ضعیف یا داشتن فنیل کتونوریا،( PKU، اختلال ژنتیکی در متابولیسم بدن) خطر ابتلا به نقص‌های قلب افزایش می‌یابد.
نقص‌های رایج قلب
چندین نوع از مشکلات قلبی باعث سوفل قلب می‌شود، این مشکلات شامل:
- نقص‌های سپتوم، که شامل دیواره‌ها (یا سپتوم) بین اتاقک‌های بالا یا پایین قلب است. سوراخ شدن سپتوم می‌تواند جریان خون را به اتاقک‌های دیگر قلب برساند. این جریان خون اضافی ممکن است موجب سوفل گردد، همچنین قلب به سختی کار می‌کند و یا بسیار بزرگ می‌شود. سوراخ‌های بزرگتر علاوه‌بر سوفل قلب، علائم دیگری را ایجاد می‌کنند و سوراخ‌های کوچکتر خودبخود بسته می‌شوند.
- ناهنجاری‌های دریچه‌ای، ناشی از تنگ شدن، بسیار کوچک، ضخیم، و غیرطبیعی شدن دریچه‌های قلب هستند. با وجود این ناهنجاری‌ها خون در دریچه‌ها جریان نمی‌یابد و گاهی اوقات موجب جریان برگشتی خون در قلب می‌شود که این اشکالات موجب سوفل می‌گردد. انسداد راه خروج ممکن است توسط بافت اضافی یا عضله قلب ایجاد شود که جریان خون را از طریق قلب متوقف می‌کند.
- اختلالات عضلانی قلب (کاردیومیوپاتی)، که می‌توانند عضله قلب را بصورت غیرطبیعی ضخیم یا ضعیف کنند، و توانایی پمپ کردن خون به بدن را بطور طبیعی دارند.
پزشک شما و متخصص قلب و عروق کودکان می‌تواند تعیین کند که آیا سوفل از نوع بی‌گناه است (به این معنی که کودک شما کاملا سالم است) یا مشکل قلبی خاصی وجود دارد. اگر مشکل وجود داشته باشد، متخصص قلب اطفال راه‌های درمان و مراقبت را بخوبی می‌داند.
علائم سوفل قلب نوزاد
کودکان مبتلا به سوفل قلبی بی‌گناه( بی‌ضرر) هیچ علائم یا نشانه‌ای به جز صدای اضافی ندارند، زیرا این نوع سوفل ناشی از مشکلات قلبی نیست. سوفل مادرزادی (از هنگام تولد) نقص یا دیگر مشکلات ساختاری قلب در قسمتی از قفسه سینه که در آن اختلال وجود دارد، بلندتر شنیده می‌شود. برخی از نقص‌های بزرگ در نوزادان به علت فشار عادی در رگ‌های خونی ریه‌ها است که تقریبا هیچ صدای اضافی ایجاد نمی‌شود. شنیدن سوفل در نوزادانی که گریه می‌کنند و آشفته‌اند ممکن است بصورت ناهماهنگ باشد بنابراین، سوفل‌ها ممکن است شنیده نشوند.
انجام آزمایش و تشخیص سوفل در قلب کودکان
پزشکان می‌توانند ویژگی‌های بسیاری از سوفل‌های طبیعی و غیرطبیعی را تشخیص و ارزیابی کنند، از جمله:
- اگر صدا بلند یا آهسته باشد
- اگر صدا زیر یا بم باشد
- صدا از قفسه سینه یا پشت آن شنیده شود
- براساس تغییر موقعیت کودک صداهای متفاوتی شنیده شود
- هنگامیکه سوفل مربوط به صداهای اول و دوم قلب باشد
اگر پزشک اولی که به او مراجعه می‌کنید، تشخیص دهد که صدای اضافی طبیعی و از نوع بی‌گناه است، سوفل را در نمودار بیمار ذکر کرده و برای بررسی تغییرات دوباره چک کرده و گوش می‌دهد. اگر به پزشک دیگری مراجعه کنید، سوفل بی‌گناه تشخیص می‌دهد و شما از تشخیص پزشک جدید نیز مطمئن می‌شوید. اگر پزشک کودک تشخیص دهد که سوفل نرمال است، به ارزیابی‌های بیشتر قلب و عروق نیازی نیست. گاهی اوقات پزشکان از غیرطبیعی بودن سوفل قلب نگران می‌شوند. در این موارد ممکن است به کاردیولوژیست کودکان که متخصص بیماری‌ها و اختلالات قلبی کودکان هستند، ارجاع داده می‌شوید. اگر پزشک کودک توصیه کرده است که باید به متخصص قلب اطفال مراجعه کنید حتما این کار را انجام دهید.
متخصص قلب و عروق اطفال، برای ارزیابی کامل سلامت کودک از سابقه بیماری کودک، انجام معاینه و آزمایشات مربوط به قلب مانند موارد زیر استفاده می‌کند:
- الکتروکاردیوگرام: ثبت فعالیت الکتریکی قلب است
- اکوکاردیوگرام (همچنین اکو یا سونوگرافی قلب گفته می‌شود): امواج صوتی تصویری از قلب گرفته می‌شود
- اشعه ایکس قفسه سینه
لازم نیست همه آزمایشات انجام شود، زیرا متخصصان اطفال بطور خاص آموزش دیده‌اند که طبیعی یا غیرطبیعی بودن سوفل را بیان کنند. با ارزیابی فرزند شما، پزشکان برنامه ای برای درمان او ارائه و تجویزمی‌کنند. گاهی سوفل‌های غیرطبیعی به سرعت بروز نمی‌کنند و در طی گذشت زمان پیشرفت می‌کنند. همچنین برخی از نارسایی‌ها و ناهنجاری‌های قلبی وجود دارند که صدای اضافی ندارند.
درمان صدای اضافه قلب نوزاد
اگر کودکی سوفل قلبی غیرطبیعی داشته باشد، پزشک درمان سوفل بیمار یا درمان بیماری‌ای که باعث سوفل شده است، تجویز می‌کند.
سوالات رایج در مورد سوفل قلبی نوزاد
پزشک متخصص اطفال سوفل‌هایی را در کودک شما شنیده و توصیه می‌کند که به متخصص قلب و عروق اطفال مراجعه کنید. بعد از آن چه اتفاقی می‌افتد؟
اکثر سوفل‌ها را می‌توان براساس ارزیابی دقیق متخصص قلب و عروق به یکی از دو گروه فوق ، تقسیم کرد. پزشک سوالاتی در مورد رشد، تکامل، تکرار بیماری و سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی می‌پرسد. پزشک با معاینه کامل کودک از جمله گوش دادن دقیق به قلب با استوتسکوپ (گوشی پزشکی) را انجام می‌دهد. معمولا متخصص قلب و عروق، با ثبت الکتروکاردیوگرام (آزمایشی که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند که همچنین ECG یا EKG نامیده می‌شود) برای بخشی از ارزیابی‌های سوفل قلب انجام می‌دهد. صداهای مشخص بسیاری بصورت نمودار با نقاطی برروی آن ترسیم می‌شوند تا سوفل بی‌گناه یا دیگر سوفل‌ها تشخیص داده شوند. گاهی اوقات، تشخیص و ترسیم صداهای اضافی قلب براساس معاینه فیزیکی و الکتروکاردیوگرام دشوار است. در این موارد، سونوگرافی از قلب، که به آن اکوکاردیوگرام گفته می‌شود، ساختار دقیق‌تری از قلب را نشان می‌دهد.
به شما گفته می‌شود که فرزندتان مبتلا به سوفل بی‌گناه است. آیا این مساله در رشد او اشکالی ایجاد می‌کند؟
سوفل قلبی بی‌گناه باعث نمی‌شود که کودک در معرض حملات قلبی و یا فشار خون بالا در طول زندگی باشد. فعالیت‌های بدنی کودک به دلیل سوفل قلب نباید محدود شود. در واقع، بهترین راه برای اطمینان از داشتن قلبی سالم در بزرگسالی، ورزش کردن و عادت به خوردن غذاهای مقوی از زمان کودکی است. بطور کلی، کودک مبتلا به سوفل قلبی نیازی به پیگیری بیماری و مراجعات مکرر به متخصص ندارد.
سوفل‌های بی‌گناه تا چه حد رواج دارند؟
سوفل‌های قلبی بی‌گناه بسیار رایج هستند! برخی از متخصصان قلب اطفال تخمین می‌زنند که 90 درصد از کودکان دارای قلب طبیعی وسالم بین سنین 4 تا 7 سال، سوفل قلبی دارند.
وضعیت کودک در صورتیکه مبتلا به سوفل دیگری بجز سوفل قلبی بی‌گناه باشد، چگونه است؟
حتی اگر کودک بدلیل مشکل ساختاری قلب مبتلا به سوفل باشد، لزوما به این معنی نیست که کودک نیاز به عمل جراحی قلب دارد.
برخی از صداهای اضافی بدلیل سوراخ‌ها یا حفره‌های کوچک بین دو اتاقک پایین قلب است. این سوراخ‌ها بزرگتر نمی‌شوند و اغلب به خودی خود بسته می‌شوند. دیگر سوفل‌ها به علت تنگ شدن یا نشت یکی از دریچه‌های قلب هستند، اما این مورد خفیف است. بسیاری از کودکان مبتلا به بیماری‌های ساختاری قلب زندگی عادی دارند، ازدواج می‌کنند و بچه‌دار می‌شوند.
دندانپزشک در مورد وجود سوفل قلبی در کودکتان می‌پرسد. این به چه معناست؟
اگر تشخیص داده شود که کودک مبتلا به سوفل بی‌گناه است، تا زمانیکه کودک از لحاظ ساختار قلبی سالم است نیازی به روش‌های دندانپزشکی یا سایر روش‌های پزشکی تهاجمی نیست. با اینحال، افراد مبتلا به بیماری‌های ساختاری قلب (مانند سوراخ در قلب یا داشتن دریچه قلبی غیرطبیعی) پس از تمیز کردن معمول دندان‌ها و سایر روش‌های دندانپزشکی مانند پر کردن، در معرض خطر ابتلا به عفونت قلب (اندوکاردیت: التهاب پوشش داخلی قلب) هستند. اندوکاردیت همچنین می‌تواند پس از درمان‌های تهاجمی (به عنوان مثال، روش‌هایی که از اسکوپ‌های باریک برای بررسی معده، روده بزرگ یا مثانه استفاده می‌کنند) پیشرفت کند. با مصرف آنتی‌بیوتیک‌های مناسب که توسط پزشک یا دندانپزشک در حین انجام روش‌هایی که از اسکوپ استفاده می‌شود، از اندوکاردیت می‌توان جلوگیری کرد. اگر کودک به علت بیماری قلبی نیاز به آنتی بیوتیک برای چنین روش مورد استفاده، داشته باشد، متخصص قلب کودک کارتی با اطلاعات که بطور خاص نوع آنتی بیوتیک‌ها و برنامه‌های دوز مورد نیاز را فهرست می‌کند، به شما می‌دهد. بسیار مهم است که این توصیه‌ها انجام شوند زیرا اندوکاردیت عفونتی جدی است که می‌تواند خطرناک و کشنده باشد.
