تب در کودکان و نوزادان: علل، علائم،تشخیص علت و درمان

تب به طور معمول به عنوان درجه حرارت رکتال بیش از 100.4 درجه فار نهایت یا 38 درجه سانتی گراد تعریف می‌گردد. درجه حرارت در نواحی دیگر بدن هنگام اندازه گیری معمولاً کمتر است. آستانه تعریف تب به طور قابل توجهی در بین افراد مختلف متفاوت است، زیرا دمای بدن می‌تواند تا بیش از یک درجه فار نهایت متغیر باشد. تب‌های درجه پایین معمولاً کمتر از 102.2 درجه فارنهایت یا 39 درجه‌ی سانتی گراد در نظر گرفته می‌شوند. تب به تنهایی یک عامل تهدید کننده برای زندگی به شمار نمی‌آید، مگر آن که به صورت مداوم و شدیدی بالا باشد، مانند تب‌های بیشتر از 107 درجه فارنهایت یا 41.6 درجه‌ی سانتی گراد هنگام اندازه گیری درجه دمای رکتال. عوامل خطر برای احتمال وجود یک تب نگران کننده عبارتند از سن زیر 2سال (نوزادان و کودکان نوپا) و یا تب‌های مکرر و عود کننده‌ای که بیش از یک هفته طول می‌کشند. تب در کودکان ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری جدی باشد، اما معمولاً تب به دلیل عفونت‌های معمولی که بیشتر آن‌ها جدی نیستند، بروز می‌کند.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#83d5ed”]

تب در کودکان، بیشترین علت مراجعه‌ی والدین به کلینیک یا پزشک اطفال است چرا که تب می‌تواند یک نشانه‌ی مهم از یک بیماری در کودک باشد. علاوه بر این عدم توجه به تب در کودکان، منجر به بالا رفتن ناگهانی دمای بدن کودک می‌شود که ممکن است تشنج را نیز به دنبال داشته باشد. اگرچه در بسیاری از موارد تب نشان‌دهنده مبارزه بدن با عوامل بیماری‌زا است و با برطرف شدن عامل بیماری تب نیز از بین می‌رود ولی در مواردی چون دمای بالای 5/ 38 درجه سانتی گراد و یا طولانی شدن مدت زمان آن سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا کودک مورد بررسی‌های لازم قرار گیرد. مشاورین و متخصصان ما در کلینیک تخصصی امید آماده پاسخگویی به کلیه‌ی سؤالات شما در این زمینه هستند. به‌منظور رزرو نوبت و یا مشاوره با متخصصین ما با شماره‌های 02188898440  و 02188898441 تماس بگیرید.[/alert]

علل تب در کودکان

• عفونت‌های باکتریایی، مانند تب زرد یا اسکارلت، یا به ندرت، تب روماتیسمی (هر دو مربوط به گلو درد)
• عفونت‌های ویروسی، مانند آنفلوانزا (آنفلوآنزا)
• داروها
• مواد مخدر
• بیماری‌های مرتبط با قرار گیری در معرض گرما
• آلرژی
• بیماری‌های التهابی مانند رماتیسم نوجوانان (در موارد نادر)

علائم

علائم و نشانه‌های تب در کودکان ممکن است واضح یا نامحسوس باشند. هر چه سن کودک پایین‌تر باشد، علائم تب در کودکان ممکن است نامحسوس‌تر باشند:

• تب در نوزادان ممکن است:
  • تحریک‌پذیر باشند.
  • بهانه‌گیر شوند.
  • سست و بی‌حال باشند.
  • ساکت شوند.
  • احساس گرما یا داغ بودن کنند.
  • مانند معمول غذا نخورند.
  • گریه کنند.
  • به سرعت نفس بکشند.
  • تغییراتی در عادات غذا خوردن یا خوابیدن آن‌ها ایجاد گردد.
  • دچار تشنج شوند.
• کودکانی که قادر به حرف زدن هستند ممکن است از موارد زیر شکایت کنند:
  • احساس گرما یا سرمای بیش از حد نسبت به افرادی که در اتاق حضور دارند و راحت هستند، داشته باشند.
  • بدن درد
  • سردرد
  • خوابیدن بیش از حد یا مشکلاتی برای خوابیدن داشته باشند.
  • اشتهای ضعیف

تشخیص

پزشک معاینه را با سؤال کردن در خصوص تاریخچه پزشکی از شما و در صورت امکان کودک، انجام خواهد داد. معاینه فیزیکی و احتمالاً آزمایشاتی نیز ممکن است توسط پزشک صورت گیرد.

• رادیوگرافی قفسه سینه (اشعه ایکس) می‌تواند برای تشخیص برخی از شرایط در قفسه سینه، ریه‌ها و یا قلب مفید باشد (از جمله برخی از انواع پنومونی ها). پزشک معمولاً درخواست انجام تصویر اشعه ایکس از دو قسمت بدن شامل هر دو پهلو و پشت به جلو را خواهد کرد. پزشک ممکن است در صورت مشاهده‌ی سرفه، درد قفسه سینه یا تنگی نفس در کودک، تصویر برداری اشعه ایکس را درخواست نماید.
• یک شمارش کامل خون، الکترولیت‌ها و کشت از نمونه خون گرفته شده انجام می‌گردد.
  • یافتن رگ‌های کوچک و گرفتن نمونه‌ی خون جهت انجام آزمایش در کودکان دشوارتر است. ممکن است بیش از یک بار تلاش برای گرفتن نمونه خون کودک انجام شود.
  • انجام یک شمارش کامل خون برای تشخیص عفونت‌های باکتریایی خون در کودکان با سنین پایین بسیار مفید است. شمارش کامل خون ممکن است نشان دهد که آیا عفونت باکتریایی یا ویروسی است و می‌تواند در تعیین این‌که آیا سیستم ایمنی کودک به درستی کار می‌کند یا خیر مفید باشد.
  • اندازه‌گیری سطوح الکترولیت‌ها در خون برای ارزیابی میزان دهیدراته شدن بدن و این که آیا الکترولیت‌های خاصی نیاز به جایگزینی یا سایر روش‌های درمانی دارند، می‌تواند مفید واقع گردد. به عنوان مثال، در صورت تشخیص قند خون بالا، پزشک می‌تواند درمان با انسولین را پیشنهاد کند.
  • بااستفاده از نمونه‌های خون می‌توان وجود باکتری در جریان خون را تشخیص داد. نتایج کشت خون ممکن است 24 ساعت طول بکشند و معمولاً در طی 72ساعت نتایج مشخص می‌گردند. اگر آزمون کشت خون غیرطبیعی باشد، شما مطلع خواهید شد.
• نمونه ادرار ممکن است برای انجام آزمایش آنالیز ادرار و کشت ادرار از بیمار گرفته شود. براینمونه گیری ممکن است از کودک خواسته شود در یک لیوان استریل ادرار کند؛ یک کیسه ممکن است در ناحیه تناسلی کودک برای نمونه گیری ادرار قرار گیرد یا یک کاتتر (که یک لوله کوچک است) ممکن است به داخل مثانه از طریق مجرای ادراری وارد شود و ادرار جمع آوری گردد.
  • آزمایش آنالیز نمونه‌ی ادرار برای بررسی عفونت‌های دستگاه ادراری و میزان دهیدراتاسیون بدن ممکن است مفید باشد.
  • کشت ادرار به بررسی احتمال وجود باکتری در ادرار کمکمی‌کند. اخذ نتایج حاصل از کشت ادرار ممکن است 24 تا 72 ساعت طول بکشد. اگر نتایج کشت ادرار غیرطبیعی باشد، به شما اطلاع داده خواهد شد.
• ایجاد منفذ در کمر (منفذ ستون فقرات)یک روش است که با استفاده از یک سوزن کوچک برای اخذ نمونه از مایع مغزی نخاعی که مغز و نخاع را احاطه کرده است، انجام می‌گردد. اگر پزشک به مننژیت مشکوک باشد، ممکن است این آزمایش انجام شود.
  • برای ایجاد منفذ در کمر و اخذ نمونه مایه مغزی نخاعی، بیمار باید فرم رضایت برای انجام این روش را امضا کند. پزشک نیز عوارض احتمالی انجام این روش را بررسی می‌کند.
  • ایجاد منفذ کمری یک روش بسیار ایمن و تقریباً بدون ایجاد عوارض در کودکان است.
  • برای ایجاد منفذ کمری کودک روی پهلوی خودمی‌خوابد یا می‌نشیند و یک سوزن توسط پزشک بین استخوان‌های ستون فقرات و به فضای حاوی مایع که در اطراف نخاع و همچنین مغز جریان دارد، وارد می‌شود.
  • نمونه مایع مغزی نخاعی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود، جایی که متخصصان از میکروسکوپ برای بررسی احتمال حضور باکتری در CSF  استفاده می‌کنند.
  • یک دستگاه نمونه‌ی مایع مغزی نخاعی را برای حضور گلبول‌های قرمز و سفید، گلوکز و پروتئین آنالیز می‌کند.
  • به‌دست آمدن نتایج حاصل از کشت مایع مغزی نخاعی ممکن است 24 تا 72ساعت طول بکشد. اگر نتیجه کشت نمونه مایع مغزی نخاعی غیر طبیعی باشد، شما مطلع خواهید شد.
  • ایجاد منفذ کمری اغلب برای بررسی بیماری مننژیت، که عفونت مغز یا بافت اطراف آن است، انجام می‌شود.
• علائم و نشانه‌های مننژیت ممکن است شامل سردرد، سفت شدن عضلات گردن، حساسیت به نور، تهوع و استفراغ یا تغییر وضعیت روانی باشد.
• اگر پزشک شما به این بیماری مشکوک شود، بسیار مهم است که این آزمایش انجام گردد.
• بدون درمان، مننژیت می‌تواند تنها ظرف چند ساعت منجر به بروز ناتوانی دائمی یا مرگ شود.

درمان تب در کودکان

درمان‌های خانگی

سه هدف از مراقبت کودک مبتلا به تب در خانه شامل کنترل دما، جلوگیری از کم آبی بدن و مشاهده دقیق بیماری‌های جدی یا تهدید کننده زندگی می‌باشند.

• اولین هدف این است که تب کودک را با استفاده از داروهای تب‌بر و پوشاندن لباس‌های مناسب به 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتی گراد) برسانید و در او آرامش ایجاد کنید. حمام آب گرم نیز می‌تواند مفید باشد، اما نباید بیش از 10 دقیقه در هر ساعت استفاده شود.
• برای بررسی دمای کودک، به یک دماسنج نیاز دارید. بهتر است دمای رکتال نوزاد یا کودک نوپا را بررسی کنید. سینه کودک را در اطراف زانوی خود نگهدارید. با یک دست باسن را کنار بزنید و دماسنج را به یک ژل محلول در آب آغشته کرده و سپس با دست دیگر به میزان کمتر از یک اینچ وارد رکتوم نمایید.
• استامینوفن (تایلنول کودکان، تمپرا) و ایبوپروفن (ادویل کودکان، موترین کودکان) برای کاهش تب در کودکان می‌توانند استفاده شوند. توجه داشته باشید که به مدت حداقل 24 ساعت از داروها استفاده کنید، در غیر این صورت تب عود خواهد کرد.
• کودکان را تشویق کنید تا از مایعات شفاف اما بدون کافئین (و نه آب) بنوشند. آب حاوی الکترولیت‌های لازم و گلوکز نیست. سایر مایعات شفاف عبارتند از سوپ مرغ، پدیالیت و سایر نوشیدنی‌های آبرسان موجود در فروشگاه‌های مواد غذایی و داروخانه.
• اگر این شرایط از بین رفته‌اند ولی کودک همچنان بیمار به نظر می‌رسد، ممکن است مشکل جدی‌تری وجود داشته باشد. اگر یک کودک از نوشیدن مایعات سرباز می زند یا تغییری در ظاهر یا رفتار او وجود دارد، به پزشک مراجعه نمایید.

داروها

یک پزشک ممکن است نتواند علت دقیق تب در کودک را بگوید ولی در عین حال شاید بتواند آن را تشخیص دهد.

• عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی شایع‌ترین علت تب در کودکان هستند. آنتی بیوتیک ها عفونت‌های ویروسی را درمان نمی‌کنند و احتمال واکنش‌های دارویی و به طور بالقوه مشکلات دیگر را افزایش می‌دهند.
  • اگر پزشک یک عفونت باکتریایی را تشخیص دهد،  درمان تب در کودک با استفاده از آنتی بیوتیک ها آغاز می‌شود.
• عفونت‌های دستگاه ادراری، عفونت گوش، عفونت‌های گلو، عفونت‌های سینوس‌ها، عفونت‌های پوستی، عفونت‌های دستگاه گوارش و پنومونی ممکن است با استفاده از آنتی بیوتیک ها در خانه درمان شوند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی یا ترکیبی از هر دو این‌ها در کودک استفاده شوند.
  • کودکان مشکوک به ابتلا به مننژیت باکتریایی همیشه در بیمارستان بستری می‌شوند.
• علاوه بر این، پزشک ممکن است مصرف استامینوفن (تایلنول) یاایبوپروفن (ادویل) را برای درمان تب در کودک توصیه نماید.
• کمبود آب بدن را می‌توان با دادن مایعات خوراکی یا تزریق مایعات (داخل وریدی) جبران کرد.
  • اگر کودک استفراغ می‌کند، ممکن است دارویی برای کنترل حالت تهوع به وسیله تزریق یا شیاف رکتوم داده شود.
  • پس ازیک دوره زمانی، مایعات خوراکی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

پیشگیری

پیشگیری بسیاری از بیماری‌هایی که موجب بروز تب در کودکان می‌شوند، بیشتر با رعایت بهداشت شخصی و مراقبت‌های خانگی مرتبط هستند. از این روش‌ها می‌توانید برای جلوگیری از گسترش ویروس‌ها و باکتری استفاده کنید:

• کودک دست‌ها را با صابون و آب بشوید.
• کودک هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را بگیرد.
• کودک باید با دست‌های تمیز غذا بخورد.
• کودک را واکسن بزنید (برنامه‌ی واکسیناسیون کودک را بررسی نمایید).
• کودک از یک رژیم غذایی سالم شامل جمله میوه‌ها و سبزیجات پیروی کند.
• خواب کودک به مقدار مناسب و کافی باشد.