لب شکری یا لب شکافته از ناهنجاری‌های صورت و دهان هستند که در اوایل بارداری، در حالی که نوزاد در داخل بدن مادر رشد می‌کند، رخ می‌دهد. هنگامی که بافت کافی در ناحیه دهان یا لب وجود نداشته باشد، بافتی که در دسترس است به خوبی به هم متصل نمی‌شود و در نتیجه این شکاف ایجاد میشود. لب شکری یک شکاف فیزیکی یا جدا شدن دو طرف لب بالا است و به صورت یک منفذ یا شکاف باریک در پوست لب فوقانی به نظر می‌رسد. این جداشدگی اغلب تا زیر پایه بینی ادامه پیدا کرده است و استخوان‌های فک بالا و یا کام فوقانی را شامل میشود. لب شکری یک شکاف یا باز شدگی در سقف دهان است. شکاف کام می‌تواند قسمت‌های سخت کام (بخش استخوانی جلو سقف دهان) و یا نرم کام (بخش پشتی سقف دهان) را شامل شود. کام شکافته و لب شکافته می‌تواند در یک یا هر دو طرف دهان رخ دهد. از آنجا که لب و کام به طور جداگانه تکامل می‌یابند، ممکن است یک مورد با لب شکافته بدون شکافتگی کام، کام شکافته بدون لب شکافته یا هر دو مورد را با هم داشته باشیم.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#83d5ed”]
خدمات و درمان ارائه شده برای کودکان مبتلا به شکاف‌های فکی دهانی ممکن است بسته به شدت شکاف، سن و نیازهای کودک، وجود سندرم‌های دیگر به همراه این ناهنجاری یا دیگر نقص‌های مادرزادی متفاوت باشد. متخصصین ما در کلینیک تخصصی کودکان امید با هم کار می‌کنند تا یک طرح مراقبت برای برطرف کردن نیازهای فردی هر بیمار ایجاد کنند. درمان معمولا از ابتدای تولد آغاز میشود و اغلب تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد. اگر چه درمان شکاف لب و یا شکاف کام ممکن است چندین سال طول بکشد و بسته به نوع ناهنجاری نیاز به چندین جراحی وجود دارد، اکثر کودکان مبتلا به این ناهنجاری می‌توانند ظاهر، صحبت کردن و غذا خوردن طبیعی را تجربه کنند. جهت دریافت مشاوره و یا رزرو نوبت با شماره‌های 02188898440 و 02188898441 تماس بگیرید.
[/alert]
علل
در اغلب موارد، علت لب شکری و کام شکاف دار ناشناخته است. نمی‌توان از ابتلا به این ناهنجاری پیشگیری کرد. اکثر دانشمندان بر این باورند که شکاف‌ها به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شوند. به نظر می‌رسد احتمال ایجاد شکاف در یک نوزاد در صورتی که یک خواهر یا برادر، والدین یا اقوامی با این ناهنجاری داشته باشد، بیشتر است. یکی دیگر از علل بالقوه ممکن است مربوط به دارویی باشد که مادر در دوران بارداری خود مصرف کرده است. بعضی از داروها ممکن است باعث ایجاد شکاف لب و شکاف کام شوند. در میان آنها می‌توان به داروهای ضد تشنج، داروهای آکنه شامل آکوتان و متوترکسات، داروهایی که معمولا برای درمان سرطان، آرتریت و پسوریازیس استفاده میشود، اشاره کرد. لب شکری و شکاف کام همچنین ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها و یا مواد شیمیایی هنگام رشد جنین در رحم، ایجاد شود. در شرایط دیگر، لب شکری و شکاف کام ممکن است بخشی از یک وضعیت پزشکی دیگر باشند.
لب شکری و یا کام شکاف دار با چه مشکلاتی همراه است؟
عوارض بیماری شکاف کام و لب شکری عبارتند از:
مشکلات غذا خوردن
با وجود یک جداشگی و شکاف در کام غذا و مایعات می‌توانند از راه دهان به بینی منتقل شوند. خوشبختانه شیشه‌های مخصوصی که برای این کودکان طراحی شده در دسترس هستند، نوک پستانک آنها به گونه‌ای است که به حفظ جریان مایعات به سمت معده کمک می‌کند. کودکان مبتلا به شكاف کام ممكن است تا زمانی كه درمان جراحی انجام شود، نیاز به استفاده از یک کام مصنوعی دست ساز داشته باشند تا به آنها كمك كند و اطمینان حاصل شود كه آنها غذای كافی دریافت می‌كنند.
عفونت گوش یا افت شنوایی
کودکان مبتلا به شکاف کام از آنجا که بیشتر در معرض خطر تجمع مایع در گوش میانی قرار دارند، در معرض خطر ابتلا به عفونت گوش هستند. اگر عفونت گوش درمان نشود، می‌تواند باعث کم شنوایی شود. برای جلوگیری از این اتفاق، کودکان مبتلا به شکاف کام معمولا به جای دادن لوله‌های مخصوصی در پرده صماخ برای کمک به تخلیه مایع نیاز دارند و شنوایی آنها باید یک بار در سال بررسی شود.
مشکلات تکلم
کودکان مبتلا به ناهنجاری لب شکری یا کام شکافته ممکن است در صحبت کردن دچار مشکل باشند. این کودکان برای تولید اصوات با مشکل مواجه خواهند شد و ممکن است هنگام صحبت کردن صدای آنها تو دماغی شود و ممکن است صحبت‌های آنها به سختی برای دیگران قابل فهم باشد. همه کودکان این مشکلات را ندارند و جراحی ممکن است به طور کامل این مشکلات را برای برخی افراد حل کند. برای سایرین، یک پزشک مخصوص (تحت عنوان آسیب شناس گفتاری)، برای حل مشکلات گفتاری با کودک کار خواهد کرد.
مشکلات دندانپزشکی
کودکان مبتلا به این شکاف‌ها بیشتر در معرض پوسیدگی‌های دندانی بزرگتر از حد متوسط قرار دارند و اغلب دندان‌های از بین رفته، اضافی، ناقص و یا جابجا دارند که نیاز به درمان دندانپزشکی و ارتودنسی دارد. علاوه بر این، کودکان دارای شکاف کام اغلب نقص برآمدگی آرکی دارند. آلوئولوس (برآمدگی آرکی) بخش استخوانی فوقانی کام است که حاوی دندان است. نقص در آلوئول می‌تواند باعث:
- جابجایی، کج شدن یا چرخش دندان‌های دائمی
- جلوگیری از ظاهر شدن دندان دائمی
- جلوگیری از تشکیل برآمدگی آرکی
این مشکلات معمولا از طریق جراحی دهان بازسازی می‌شوند.
تشخیص
از آنجایی که شکاف باعث تغییرات فیزیکی بسیار واضح میشود، تشخیص ناهنجاری لب شکری یا شکاف کام در نوزادان و کودکان آسان است. گاهی اوقات سونوگرافی قبل از زایمان می‌تواند وجود شکاف در یک کودک متولد نشده را نشان دهد. اگر شکاف در سونوگرافی قبل از زایمان نوزاد تشخیص داده نشده باشد، معاینه فیزیکی دهان، بینی و کام، پس از تولد کودک، وجود شکاف لب یا شکاف کام کودکان را تایید می‌کند. گاهی اوقات ممکن است به منظور تعیین یا رد وجود سایر اختلالات، آزمایش‌های تشخیصی انجام شود.
بهترین درمان شکاف کام و لب شکری
لب شکری بسته به میزان اصلاح مورد نیاز، ممکن است به یک یا دو جراحی نیاز داشته باشد. جراحی اولیه معمولا زمانی انجام میشود که کودک 3 ماهه باشد. اصلاح شکاف کام اغلب نیاز به عمل‌های جراحی متعدد تا پس از 18 سالگی دارد. اولین عمل جراحی شکاف کام و لب شکری برای اصلاح کام معمولا زمانی انجام میشود که کودک بین 6 تا 12 ماهه باشد. جراحی اولیه ساختار سقف دهان را شکل می‌دهد، احتمال تجمع مایع در گوش میانی را کاهش می‌دهد و به رشد مناسب دندان‌ها و استخوان‌های صورت کمک می‌کند. جراحی‌های اضافی ممکن است به منظور بهبود ظاهر لب و بینی، بستن شکاف‌های بین دهان و بینی، کمک به تنفس و تثبیت و تجدید ساختار فک، انجام شوند. اصلاحات نهایی باقیمانده از جراحی‌های اولیه جراحی ممکن است تا نوجوانی انجام نشود، یعنی تا زمانی که ساختار صورت کاملا تکامل یافته باشد. کودکان مبتلا به شكاف کام ممكن است در سن 8 سالگب برای پر كردن خط کام بالا، نياز به پيوند استخوانی داشته باشند تا بتوانند دندان‌های دائمی را پشتيبانی كنند و فك بالا را تثبيت كنند. حدود 20 درصد از کودکان دارای شکاف کام برای کمک به بهبود گفتار خود نیاز به جراحی‌های بیشتری دارند. هنگامی که دندان‌های دائمی رشد می‌کنند، اغلب بریس‌های دندان برای صاف کردن دندان‌ها مورد نیاز هستند.
مراقبت از دندان برای کودکان مبتلا به لب‌ها و یا کام شکافته
به طور کلی، نیازهای مراقبت‌های دندانپزشکی پیشگیرانه و ترمیمی کودکان مبتلا به ناهنجاری شکاف‌های فکی دهانی همانند سایر کودکان است. با این حال، کودکان مبتلا به شکاف لب و کام ممکن است مشکلات خاصی را در ارتباط با از بین رفتن، بهم‌ریختگی و یا جابه‌جایی دندان‌ها تجربه کنند که نیاز به کنترل دقیق داشته باشند. کنترل شامل موارد زیر است:
- مراقبت‌های اولیه دندانپزشکی: همانند دیگر کودکان، کودکانی که با نقص‌های مادرزادی شکاف لب و شکاف کام متولد می‌شوند نیز برای داشتن دندان‌های سالم به مسواک زدن مناسب، تغذیه خوب و درمان فلوراید نیاز دارند. به محض رویش دندان‌ها، تمیز کردن مناسب آنها با مسواک کوچک و نرم باید آغاز شود. اگر یک مسواک کوچک نرم به دلیل تغییر شکل دهان و دندان‌های کودک قادر نباشد دندان‌ها را به اندازه کافی تمیز کند، ممکن است از استفاده از مسواک مخصوصی تحت عنوان توتته (toothette) توسط دندانپزشک توصیه شود. toothette یک اسفنج نرم حاوی دهانشویه بر روی یک دسته است که برای زدودن آلودگی‌های دندان استفاده میشود. بسیاری از دندانپزشکان توصیه می‌کنند که در صورت وجود مشکلات خاص دندانی اولین جلسه دندانپزشکی در حدود 1 سالگی یا حتی قبل از آن برنامه ریزی شود. مراقبت‌های معمول دندان را می‌توان از حدود یک سالگی شروع کرد.
- مراقبت‌های ارتودنسی: اولین ویزیت ارتودنسی ممکن است قبل از اینکه کودک دندان در بیاورد برنامه ریزی شده باشد. هدف از این ویزیت ارزیابی رشد چهره، به ویژه تکامل فک است. پس از رویش دندان‌ها، یک ارتودنتیست می‌تواند نیازهای کوتاه مدت و بلند مدت دندان کودک را ارزیابی کند. پس از رویش دندان‌های دائمی، می‌توان درمان ارتودنسی را برای تنظیم دندان‌ها انجام داد.
- مراقبت از پروتز دندانی: متخصص ارتودنسی و پروتزهای دندانی (Prosthodontists) ممکن است برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته یک اتصال دندانی ایجاد کند یا از تجهیزات ارتودنسی ویژه تحت عنوان حباب گویایی یا بالا بردن کام برای کمک به بستن بینی از راه دهان استفاده کند به گونه‌ای که صدای صحبت کردن فرد عادی‌تر شود.
