مغز از یک الگوی همگام برای ارسال سیگنال‌های الکتریکی جهت کنترل عملکردها و حواس مختلف بدن استفاده می‌کند. صرع یک بیماری مرتبط با مغز و اعصاب است که روی انتقال این سیگنال‌ها تأثیر می‌گذارد. یک فرد می‌تواند در هر سنی دچار حمله‌ی صرع شود. اگرچه، میزان شیوع آن در افراد زیر 29 سال بالاتر می‌باشد. وقتی فردی دچار حمله‌ی صرع می‌شود، سیگنال‌های مغزی قطع می‌شوند و یک تشنج صرعی در مغز آغاز می‌شود. یک کودک مبتلا به صرع، انواع مختلفی از تشنج‌ها را تجربه می‌کند که روی کل بدن یا بخش‌های بخصوصی از بدن او تأثیر می‌گذارند. گفته می‌شود که همه‌ی تشنج‌ها مرتبط با صرع نیستند، ازاین‌رو درک از آنچه برای کودک در حین حمله‌ی تشنجی رخ می‌دهد و کاری که شما می‌تواند برای آن انجام دهید بسیار حائز اهمیت است.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#83d5ed”]
کودکان مبتلا به صرع در بسیاری از موارد دچار حملات تشنج و از دست دادن هوشیاری می‌شوند که دیدن این صحنه والدین را متأثر می‌کند. توجه و مراقبت کامل از کودک تا زمانی که حملات رخ می‌دهد دارای اهمیت زیادی است و بایستی تحت نظر پزشک صورت بگیرد و استفاده از نظر شخصی خود و سایر افراد غیر مجرب باعث ایجاد اختلال در فرآیند درمان می‌شود. مشاورین و متخصصان ما در کلینیک تخصصی اطفال امید آماده پاسخگویی به کلیه‌ی سؤالات شما در زمینه بیماری صرع در کودکان هستند. به‌منظور رزرو نوبت و یا مشاوره با متخصصین ما با شماره‌های 02188898440 و 02188898441 تماس بگیرید.
[/alert]
علل
علل بروز صرع در سنین مختلف متفاوت است. در برخی افراد، بیماری صرع کودکان علت ژنتیکی دارد و در بسیاری افراد دیگر، علت آن ناشناخته است.
- برخی کودکان دچار صرع ژنتیکی می‌باشند که از طریق یک یا چند ژن در بدن به وجود می‌آید. تأثیر ژن‌ها روی مغز و اینکه چگونه باعث بروز صرع می‌شوند هنوز شناخته شده نیست.
- اختلالات رشدی مانند نوروفیبروماتوز (Neurofibromatosis)، سندروم داون، سندروم آنجلمن، توبروز اسکلروزیس یا تصلب تکمه‌ای نیز می‌توانند احتمال بروز صرع کودکان را افزایش دهند.
- حدود 3 تا 10 درصد اطفال مبتلا به اوتیسم ممکن است گاهی دچار حملات صرع شوند.
- در میان 3 تا 10 درصد افراد، تشنج‌های صرعی به دلیل تغییراتی در ساختارهای مغزشان بروز می‌کنند. گاهی این تغییرات ساختاری در کودکان به‌طور مادرزادی وجود دارد که می‌تواند منجر به بروز تشنج‌ها شوند.
- تشنج می‌تواند به خاطر آسیب‌هایی به سر رخ دهد که در میان نوجوانان و کودکان شایع می‌باشند.
- تب، عفونت‌ها، تومورهای مغزی نیز می‌توانند باعث صرع شوند. وقتی عفونت‌ها، حتی اگر با دارو برطرف شده باشند تا حدی به مغز آسیب وارد کنند، تشنج امری شایع خواهد بود.
- بیماری‌های مغزی پیش‌رونده، اگرچه کمیاب هستند، می‌توانند سبب بروز صرع در کودکان شوند.
علائم صرع در کودکان
علائم بروز صرع کودکان به نقطه‌ی شروع آن و قسمتی از بدن که دچار حمله شده است بستگی دارد و می‌تواند فیزیکی یا روانی باشد. بنابراین چیزی که در طی تشنج رخ می‌دهد به نوع تشنج کودک بستگی دارد. تشنج‌های صرع در کودکان معمولاً با علائم زیر مشخص می‌شوند:
علائم حرکتی
- تکان‌های تند و شدید یا پرش‌های بدن
- ضعف یا بی‌حسی عضلات
- سفت شدن عضلات
- فشرده شدن عضلات
- حرکات تکراری مانند دست زدن یا مالیدن دست‌ها، جویدن، دویدن یا خوردن لب‌ها که نشانه‌ای از تشنج‌های کانونی می‌باشد.
- ناتوانی در بلع، کف ریختن از دهان
- مشکل در حرف زدن
- از دست دادن ناگهانی کنترل ادرار یا مدفوع، خصوصاً در حین تشنج
- گاز گرفتن زبان
علائم غیر حرکتی یا غایب
- تغییراتی در حواس، عواطف یا ادراکات که معمولاً قبل از حمله‌ی تشنجی رخ می‌دهد.
- خیره شدن (حالات بهت‌زدگی) که ممکن است با خیالات واهی اشتباه گرفته شوند.
- تغییراتی در عملکردهایی مانند اعمال معده و روده، امواج گرمایی یا سرمایی، ضربان قلب سریع و مورمور شدن پوست
- عرق کردن
- گشاد شدن مردمک
- تغییر رنگ پوست، زرد یا سرخ شدن پوست
بروز علائم غیر حرکتی تشنج می‌تواند شامل متوقف شدن کارها باشد، به این معنا که کودک ناگهان از کاری که در حال انجام آن باشد دست نگه می‌دارد و بی‌هدف به‌جایی خیره می شود یا ساکت میماند.
تشخیص
هر کودکی که حملات تشنجی دارد لزوماً به صرع دچار نیست. از این رو اطلاع از انواع مختلف تشنج‌ها و تفاوت‌های ببین حملات صرعی و غیر صرعی کار آسانی نمی‌باشد. تشخیص دقیق صرع کودکان لازمه‌ی تعیین رویه‌ی مناسبی برای درمان آن می‌باشد. برای این کار، پزشک متخصص ممکن است روش‌های زیر را توصیه کند:
- آزمایش خون برای بررسی وجود هرگونه عفونت در مغز، بیماری‌های ژنتیکی، یا بیماری‌های دیگری که می‌توانند سبب بروز تشنج شوند.
- آزمایش‌های مغز و اعصاب برای بررسی رفتار کودک، توانایی‌های حرکتی، عملکرد ادراکی و غیره برای تعیین نوع صرع در کودک
- نوار مغز (EEG) که پرکاربردترین آزمایش توصیه شده برای تشخیص صرع کودکان می‌باشد. در این تست، الکترودهایی به جمجمه‌ی بیمار وصل می‌شود تا فعالیت الکتریکی مغز او مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. نوع حرکت امواج مغزی وجود اختلالات و صرع مورد آزمایش قرارگرفته می‌شود.
- سی تی اسکن مغز، برای مشاهده‌ی تصاویر مقطع عرضی از مغز انجام می‌شود تا موارد غیرعادی همچون خونریزی، کیست یا تومورهایی که منجر به بروز تشنج می‌شوند مورد بررسی قرار بگیرند.
- ام آر آی (MRI)، برای دستیابی به تصویری کامل‌تر و با جزئیات بیشتر از مغز انجام می‌شود تا موارد غیرعادی یا زائده‌هایی در مغز را مورد بررسی قرار دهند.
- ام آر آی عملکردی برای مشاهده‌ی تغییراتی در جریان خون در زمانی که بخش‌های بخصوصی از مغز فعال یا در حال انجام کار هستند. این تصویربرداری به تعیین نواحی خاصی از مغز که دچار آسیب شده‌اند کمک می‌کند و از آسیب رساندن به نواحی حیاتی مغز در حین جراحی جلوگیری می‌کند.
آزمایش‌های دیگری از جمله توموگرافی با نشر پوزیترون (PET) و توموگرافی رایانه‌ای تک فوتونی (SPECT) ممکن است برای تشخیص موارد غیرطبیعی و اختلالاتی در مناطق فعال مغز و نیز تعیین دقیق منشأ تشنج‌ها مورد نیاز باشند.
درمان صرع در کودکان
نوع درمان برای کودک مبتلا به صرع به نوع صرع، سن بیمار، واکنش نسبت به داروها و عوامل دیگری مانند وضعیت سلامت کلی کودک بستگی خواهد داشت. درمان‌هایی که برای کاهش دفعات حملات تشنجی و کنترل آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:
تغییراتی در رژیم غذایی
پزشک ممکن است با توجه به سن کودک و در صورت مقاومت او در برابر دارو، توصیه‌هایی را جهت تغییر در رژیم غذایی او ارائه دهد. رژیم غذایی کتوژنیک با کربوهیدرات پایین و یا سرشار از چربی می‌تواند منجر به حالت کتوز در بدن شود که در طی آن بدن به جای کربوهیدرات‌ها، چربی را تجزیه می‌کند. کتوز می‌تواند از بروز تشنج جلوگیری کند، اگرچه این تنها برای برخی از انواع صرع در کودکان اثربخش خواهد بود.
داروها
داروهای ضد صرع پرکاربردترین داروها برای کاهش تعداد دفعات تشنج و در صورت امکان، جلوگیری از آن‌ها می‌باشند. چندین مارک از محصولات دارویی ضد صرع وجود دارد، اما ممکن است همگی باهم مشابه نباشند. داروهای رایج برای تشنج جزئی یا صرع تونیک کلونیک عبارت‌اند از کاربامازپین (کارباترول (Carbatrol) یا تگرتول (Tegretol))، فنیتوئین (دیلانتین(Dilantin)) و والپروات، والپروئیک اسید (دپاکین (Depakene) ودپاکوت (Depakote)).
عوارض جانبی این داروها می‌توانند شامل مشکلات روده و شکم و خستگی شوند و در مورد مصرف دیلانتین، می‌تواند موجب رشد موهای زائد شوند. برای تشنج‌های غیابی، داروها شامل دپاکوتیا دپاکین و اتوساکیمید (زاروتین) می‌باشند. برخی داروهای دیگری که برای درمان اشکال مختلف صرع مصرف می‌شوند عبارت‌اند از فلبامات (فلباتول(Felbatol))، گاباپنتین (نئورونتین(Neurontin))، لاموتریجین (لامیکتال (Lamictal))، لوتیراستام (کپرا (Keppra))، اکس کاربازپین اکستلر ایکس ار (Oxteller XR) یا تری لپتال (Trileptal)، تیاگابین هیدروکلرید (گابیتریل (Gabitril))، تپیرامات تپاماکس (Topamax) و زونیسامید (زونگران (Zonegran)). در چند سال گذشته، ظهور فلباتول در بازار مورد استقبال زیادی از طرف پزشکان و نیز والدین بیماران قرار گرفت.
جراحی
وقتی حملات تشنجی دائمی باشد و بیمار هیچ واکنشی نسبت به داروها یا تغییر در رژیم غذایی نشان ندهد، یا وقتی پزشک تشخیص دهد که یک ضایعه‌ی مغزی علت بروز تشنج می‌باشد، ممکن است عمل جراحی توصیه شود. کارشناسان و متخصصان اعتقاد دارند که اگر معاینات و آزمایش‌های اولیه نشان دهند که کودک در وضعیت مناسبی برای جراحی می‌باشد، این جراحی باید هر چه زودتر انجام شود.
روش تحریک عصب واگ
در روش تحریک عصب واگ یا VNS از دستگاهی، شبیه به دستگاه تنظیم کننده‌ی ضربان قلب، برای ارسال ضربان یا تکانه‌های الکتریکی به مغز از طریق عصب واگ استفاده می‌شود تا از بروز حملات تشنجی جلوگیری شود. این دستگاه در زیر پوست نزدیک به سینه قرار می‌گیرد و برای بیماران صرعی که نسبت به مصرف دارو مقاوم‌اند و وضعیت مناسبی برای انجام عمل جراحی ندارند مناسب خواهد بود. اگرچه تأثیر VNS در افراد بزرگسال به‌خوبی مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته است، اما تأثیر آن در کودکان مبتلابه صرع هنوز در حال مطالعه و بررسی می‌باشد.
پیشگیری
حملات تشنجی صرع را نمی‌توان با مصرف دارو متوقف کرد، اما اگر درباره‌ی نوع تشنج‌هایی که کودکتان دچار می‌شود و چیزهایی که سبب تحریک آن‌ها می‌شوند، می‌توانید از شرایطی که منجر به بروز تشنج می‌شود پیشگیری کنید. اگر چه عوامل تحریک کننده ممکن است بر اساس نوع صرعی که کودکتان دارد متغیر باشند، اما در اینجا می‌توانیم به چند عامل تحریک‌کننده که باید از آن‌ها دوری کرد، اشاره کنیم:
- کمبود خواب یکی از عوامل شایع برای تشنج است. مراقبت باشید که کودکتان هر شب خواب کافی داشته باشد، رعایت این نکته می‌تواند احتمال بروز حملات تشنجی را کاهش دهد.
- با استفاده از وسایل محافظی مانند کلاه ایمنی در حین دوچرخه سواری یا اسکیت سواری از وارد شدن آسیب به سر کودکتان جلوگیری کنید.
- برای اجتناب از سقوط و افتادن کودک، به او یاد دهید که مراقب راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها باشد، زیرا می‌تواند موجب وارد شدن آسیب به سر گردد.
- برای پیشگیری از تشنج، کودک را از محرک‌هایی مانند چراغ روشن یا صداهای بلند دور نگه‌دارید.
- مراقب باشید که کودکتان داروهای ضد تشنج را روزانه و سر وقت مصرف کند و از هیچ وعده‌ای در مصرف این داروها غافل نشوید.
- روش‌های کنترل استرس را به کودکتان آموزش دهید و محیطی بدون استرس و تنش را برای او فراهم سازید، زیرا در برخی موارد، استرس و تنش می‌توانند سبب تحریک حملات تشنجی شوند.
- رژیم غذایی سالم همراه با پروتئین بیشتر و کربوهیدرات کمتر را برای کودکتان در نظر بگیرید. اگرچه، قبل از هرگونه تغییر چشمگیری در رژیم غذایی کودکتان، با متخصص او صحبت کنید.
