درمان ضعف عضلانی (هیپوتونی) در کودکان با فیزیوتراپی و کاردرمانی

هیپوتونی یک اصطلاح پزشکی برای کاهش استحکام عضلانی است. عضلات سالم هرگز به صورت کامل آرام نمیشوند. و مقدار مشخصی از تنش و خشکی (استحکام عضلانی) را حفظ می‌کنند که می‌تواند به صورت مقاومت در برابر حرکت احساس شود. به عنوان مثال، فرد در هنگام ایستادن یا نشستن، بر استحکام عضلات کمر و گردن خود متکی است تا موقعیت خود را حفظ کند. تنش عضلانی در طول خواب کاهش می‌یابد، بنابراین اگر در حالت نشسته به خواب بروید، ممکن است زمانی که بیدار می‌شوید، سرتان به جلو افتاده باشد.

‌هیپوتونی با ضعف عضلانی یکسان نیست، اگرچه ممکن است استفاده از عضلات آسیب دیده مشکل باشد. در بعضی شرایط، ضعف عضلانی گاهی در ارتباط با ‌هیپوتونی ایجاد می‌شود. این مشکل اغلب در نوزادان پس از تولد و یا در سن بسیار پایین تشخیص داده می‌شود، اگر چه می‌تواند بعدا در زندگی نیز ایجاد شود.

کاهش استحکام عضلانی چیست و به چه معناست؟

اگر عضلات کودک در سمت شل و نرم قرار بگیرند، گفته می‌شود که کودک دارای استحکام عضلانی کم – هیپوتونی – است. ممکن است حرکت دادن دست‌ها و پاهای کودک‌تان در زمانی که در حال استراحت است، به صورت غیرمعمولی راحت باشد و یا زمانی که او را بغل می‌کنید، به نظر برسد که از دست‌تان سر می‌خورد. اگرچه هيپوتوني يك پديده به خوب درك شده نیست، كودكاني كه دچار استحکام عضلاني كم هستند، اغلب دچار تاخیر در مهارتهاي حرکتي، ضعف عضلات و / يا مشكلات هماهنگي هستند.

در حالی که استحکام پایین عضلات در نوزاد ممکن است به علت انواع مشکلات نسبتا جدی از قبیل کم کاری تیروئید، سندرم داون یا یک مشکل عصبی ایجاد شود، اگر مشکل فرزند شما تا اولین تولدش تشخيص داده نشود، این احتمال وجود دارد که مشکلش خفیف‌تر شود.

در برخی موارد، پزشکان قادر به شناسایی علت هیپوتونی کودک نیستند و در طول زمان بدون درمان بهبود می‌یابند. نام بالینی این فرم هیپوتونی خوش خیم مادرزادی است. جالب توجه است، بسیاری از کودکان مبتلا به هیپوتونی مادرزادی خوش خیم یک والد یا خواهر و برادری دارند که در طول دوران کودکی دچار استحکام عضلانی پایین بوده اند. این امر نشان دهنده ارتباط ژنتیکی است.

از آنجا که کودک نوپای شما نیاز به ساخت قدرت و چابکی عضلانی دارد، مهم است که او تا حد ممکن فعال باشد. مهم نیست او چه کاری انجام دهد – چه شنا، ژیمناستیک، و چه دویدن معمول – هر کاری که انجام می‌دهد، فعال باشد. یک فعالیتی که او دوست دارد انجام دهد را انتخاب کنید، به این دلیل که اگر سرگرم کننده باشد، احتمال بیشتری دارد که آن را ادامه دهد. گرچه طب فیزیکی گاهی اوقات برای کودکان مبتلا به استحکام عضلانی کم توصیه می‌شود، مطالعات اندکی انجام شده است و متخصصان در مورد این که چقدر موثر است، اختلاف نظر دارند. هیپوتونی خفیف معمولا با یا بدون درمان در طول زمان بهبود می‌یابد.

با این حال ممکن است مجبور باشید انتظارات خود را نسبت به توانایی‌های ورزشی آینده فرزند خود پایین آورید، زیرا کودکان مبتلا به هیپوتونی خفیف بیشتر از سایر فرزندان دارای مشکلات هماهنگی هستند و ممکن است در کلاس‌های خود کمتر ورزش کنند و بنابراین در سال‌های تحصیل کمتر علاقه مند به ورزش باشند. یک محیط غیر رقابتی که بر بهره وری و بهبود خود، و نه عملکرد و یا برنده شدن تمرکز دارد، به کودک شما کمک می‌کند با شور و شوق بیشتر و بدون احساس ضعف در فعالیت‌ها شرکت کند، اگر کمتر از سایر هم سالانش چابک باشد. و مهم است در نظر داشته باشید که حتی اگر سرنوشت فرزند شما یک ستاره کوچک لیگ شدن نیست، او قادر خواهد بود که زندگی خوبی در بسیاری از مسیرهای دیگر داشته باشد.

چه چیزی باعث هیپوتونی می‌شود؟

هیپوتونی بیشتر از این که یک بیماریباشد، یک نشانه است. این وضعیت می‌تواند در اثر مشکلات مختلفی ایجاد شود که بسیاری از آن‌ها به ارث برده می‌شوند.

هیپوتونی همچنین می‌تواند در بعضی از مواقع در فلج مغزی رخ دهد، که در آن مشکلات عصبی (مربوط به مغز) مختلفی حرکت و هماهنگی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و یا پس از عفونت‌های جدی مانند مننژیت ایجاد شود.

در بعضی موارد، نوزادانی که زودرس (قبل از هفته 37 بارداری) متولد شده اند دارای ‌هیپوتونی هستند، زیرا تا زمانی که به دنیا می‌آیند، استحکام عضلات آن‌ها کامل نشده است. با این وجود، اگر هیچ مشکل دیگری وجود نداشته باشد، این امر باید به تدریج بهبود یابد، و با رشد و نمو کودک برطرف شود.

بیماری‌های عصب شناختی

مشکلات عصب شناختی که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند و می‌توانند باعث ایجاد هیپوتونی مرکزی شوند عبارتند از:

• فلج مغزی : مشکلات عصبی در هنگام تولد که بر حرکت و هماهنگی کودک تاثیر می‌گذارد
• آسیب مغز و نخاع : از جمله مننژیت (عفونت غشای خارجی مغز) و انسفالی (عفونت خود مغز)

مشکلات عصب شناختی که بر سیستم عصبی محیطی تأثیر می‌گذارند و می‌توانند باعث ایجاد هیپوتونی محیطی شود عبارتند از:

• دیستروفی عضلانی : گروهی از مشکلات ژنتیکی که به تدریج موجب تضعیف عضلات می‌شود و منجر به افزایش اما سطح مختلف معلولیت می‌شود
• میاستنی گراویس: بیماری که به غیر از هیپوتیونی در بزرگسالان، سبب ضعف و خستگی شدید می‌شود،. نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به میاستنی گراویس نیز ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند و اگر چنین باشد، معمولا ‌هیپوتونی دارند
• آتروفی عضلانی ستون فقرات: یک وضعیت ژنتیکی که موجب ضعف عضلانی و تحلیل حرکتی پیشرونده می‌شود
• بیماری شارکو-ماری- توث: یک بیماری ارثی که بر روی ماده‌ای به نام میلین تأثیر می‌گذارد، که عصب را پوشش می‌دهد و به انتقال پیام‌هایی به داخل مغز و خارج از مغز کمک می‌کند

مشکلات غیر عصبی

مشکلات غیر عصبی که باعث ایجاد هیپوتونی در نوزادان تازه متولد شده و کودکان می‌شوند عبارتند از:

• سندرم داون : یک اختلال ژنتیکی در هنگام تولد که بر رشد طبیعی بدن فرد تاثیر می‌گذارد و باعث مشکلات یادگیری می‌شود
• سندرم پرادرویلی: یک سندرم ژنتیکی نادر که باعث طیف گسترده‌ای از علائم، از جمله گرسنگی دائمی، رشد محدود و مشکلات یادگیری می‌شود
• بیماری تای ساکس: یک اختلال ژنتیکی نادر و معمولا کشنده که موجب آسیب پیشرونده به سیستم عصبی می‌شود
• کم کاری تیروئید مادرزادی: که در آن کودک با غده تیروئید کم کار متولد می‌شود، در بعضی از کشورها نوزادان برای بررسی این مشکل غربالگری شده و زود هنگام درمان می‌شوند
• سندرم مارفان و سندرم اهلرز دانلوس: سندرم‌های ارثی که بر بافت‌های اتصالی اثر می‌گذارد که ساختار و محافظت از دیگر بافت‌ها و اندام‌ها را فراهم می‌کنند
• اختلالات بافت همبند: بافت همبند مانند کلاژن، قدرت و محافظت از بافت‌های بدن را فراهم می‌کند و در رباط‌ها و غضروف‌ها یافت می‌شود
• زودرس (قبل از هفته 37 بارداری) متولد شدن: نوزادان نارس گاهی اوقات ‌هیپوتونی دارند؛ زیرا عضلات آن‌ها تا زمان تولدشان به طور کامل رشد نمی‌کنند

هیپوتونی در زندگی آینده

گاهی اوقات ‌هیپوتونی ممکن است در کودکان بزرگتر و بزرگسالان اتفاق بیفتد، اگرچه این موارد کمتر رایج است. این بیماری می‌تواند ناشی از برخی از مشکلات ذکر شده در بالا باشد، اما سایر علل احتمالی عبارتند از:

• مولتیپل اسکلروز: که در آن میلین پوشش دهنده فیبرهای عصبی آسیب می‌بیند و توانایی آن‌ها برای انتقال سیگنال‌های الکتریکی از مغز و نخاع به سایر قسمت‌های بدن را مختل می‌کند
• بیماری‌های عضلانی حرکتی: یک بیماری نادر که به تدریج به اعصاب حرکتی آسیب می‌رساند و عضلات را از بین می‌برد
• ضعف و مشکلات مربوط به تحرک و تعادل نیز با این شرایط رایج است

علائم هیپوتونی

‌هیپوتونی که در هنگام تولد وجود دارد، اغلب در زمانی که کودک شش ماهه است قابل توجه است، اگر قبل از آن مشخص نباشد. نوزادان تازه متولد شده و کودکان کم سن و سال مبتلا به هیپوتونی شدید اغلب به صورت “شل و سست” توصیف می‌شوند.

نشانه‌های ‌هیپوتونی در یک کودک عبارتند از:

• کنترل کم یا عدم کنترل عضلات گردن، به طوری که سر آن‌ها تمایل به شل بودن دارد
• زمانی که نگه داشته می‌شوند حالت لمس بودن دارند، به طوری که آن‌ها به راحتی می‌توانند از دستان شما سر بخورند
• قادر به قرار دادن وزن روی عضلات پا یا شانه خود نیستند
• دست‌ها و پاهای آنها از طرفین به صورت صاف آویزان است، به جای این که در بخش آرنج، باسن و زانو انحنا داشته باشند
• مشکل در مکیدن و بلع
• گریه ضعیف یا صدای آرام در نوزادان و کودکان

اغلب زمان بیشتری طول می‌کشد تا کودک مبتلا به هیپوتونی به نقاط عطف رشد حرکتی مانند نشستن، چهار دست و پا رفتن، راه رفتن، صحبت کردن و تغذیه خود برسد.

بزرگسالان مبتلا به هیپوتونی ممکن است مشکلات زیر را داشته باشند:

• لختی و افتادن مکرر
• دشواری در بلند شدن از موقعیت خوابیده یا نشسته
• میزان انعطاف پذیری بالا و غیرمعمول در ناحیه لگن، آرنج و زانو
• دشواری در رسیدن یا بلند کردن اجسام (در مواردی که ضعف عضلانی نیز وجود دارد)

تشخیص هیپوتونی

اگر هیپوتونی در فرزند شما شناسایی شده باشد، باید به متخصص اطفال مراجعه کنید، که سعی خواهد کرد علت را شناسایی کند. متخصص در مورد سابقه خانوادگی، بارداری و زایمان شما، و اینکه آیا از زمان تولد مشکلاتی رخ داده است یا خیر، سوال خواهد کرد.

برخی از آزمایشات، از جمله آزمایش خون، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا اسکن رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) نیز ممکن است توصیه شوند.

درمان هیپوتونی

‌هیپوتونی بسته به علت، می‌تواند بهبود یابد، ثابت باقی بماند یا در طول زمان بدتر شود.

نوزادان مبتلا به هیپوتونی که ناشی از تولد زودرس مشکل دارند، به طور معمول با بزرگتر شدن بهبود می‌یابند. نوزادانی که مبتلا به هیپوتونی ناشی از عفونت یا بیماری دیگری هستند، اگر مشکل زمینه‌ای با موفقیت درمان شود، معمولا بهبود می‌یابند.

متأسفانه، اغلب علت اصلی هیپوتونی را نمی‌توان درمان کرد. ‌هیپوتونی که به ارثی باشد، در طول زندگی فرد باقی می‌ماند، هرچند ممکن است پیشرفت حرکتی کودک در طول زمان در مواردی که غیر پیشرونده باشد بهبود پیدا کند.

درمان همچنین می‌تواند به بهبود عملکردهایی مانند تحرک و گفتار کمک کند. در این موارد، درمان ممکن است شامل فیزیوتراپی، کار درمانی و گفتار درمانی و زبان درمانی باشد.