انواع تشنج نوزادان همراه با علائم تب، گرفتگی عضلات و روش های درمان

تشنج یکی از علائم اصلی صرع است و ممکن است به دلیل نقایص مادرزادی، مشکلات دوران بارداری و زایمان، بیماری‌ها، تب، عفونت‌ها و سموم موجود در بدن ایجاد شود. همچنین برخی از نوزادان ممکن است به دلیل اختلالات سیستم عصبی مثل هیدروسفالی یا احتباس مایعات در مغز دچار تشنج شوند. تشنج در نوزادان به دلیل صرع بیش از یک مرتبه اتفاق افتاده در حالی که تشنج به دلیل تب و عوامل دیگر، معمولاً تنها یک بار اتفاق می افتند. متخصص اطفال می‌تواند وقوع تشنج به دلیل صرع در نوزاد را مشخص کند.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#83d5ed”]

تشنج زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های مغزی فعالیت الکتریکی غیرطبیعی از خود نشان می‌دهند و سیگنال‌های الکتریکی مغز را به طور موقتی مختل می‌کنند. به مانند این که در مغز اتصالی شده باشد. صرع شایع‌ترین علت وقوع تشنج است ولی عوامل متعددی مثل آسیب‌های زمان تولد، اختلالات مغزی و عدم تعادل مواد شیمیایی می‌توانند بروز تشنج را تحریک کنند. معمولاً پزشکان نمی‌توانند علت وقوع تشنج را تشخیص دهند. زمانی که شما فرد متشنج را تصور می‌کنید احتمالاً فردی در ذهن شما می‌آید که به طور موقت هوشیاری خود را از دست داده و بدن وی در حال لرزیدن است. ولی نشانه‌های تشنج در نوزادان خفیف‌تر هستند. در ابتدا ممکن است شما متوجه نشوید که مشکلی وجود دارد چراکه انواع تشنج‌هایی که نوزادان را درگیر می‌کنند با انواع تشنج‌های بزرگسالان متفاوت بوده و مهم است که علائم آن‌ها را بدانید. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تر در مورد تشنج در نوزادان، خصوصاً اگر نوزاد شما علائمی شبیه به تشنج دارد توصیه می‌شود که حتماً در اسرع وقت به پزشک متخصص اطفال مراجعه نموده و وضعیت نوزاد خود را مورد بررسی جدی قرار دهید تا با تشخیص و درمان به‌موقع از بروز اتفاقات غیرقابل جبران بعدی جلوگیری نمایید. برای رزرو وقت ملاقات با پزشک متخصص کودکان در کلینیک ما می‌توانید با شماره‌های 02188898440 و 02188898441 تماس حاصل فرمایید.

[/alert]

دلایل بروز تشنج در شیرخواران

تشنج در نوزادان به علل مختلفی ممکن است روی دهد که چند مورد از آن عبارت است از:

عفونت

عفونت دستگاه عصبی مرکزی ممکن است منجر به تشنج نوزاد شود. این عفونت‌ها شامل مننژیت که التهاب بافت‌های دربرگیرنده‌ی مغز و نخاع است، انسفالیت که التهاب خود بافت مغز است، باکتری، ویروس و در موارد نادر قارچ‌ها می‌باشد. در نوزادان ویروس‌هایی مثل انترو ویروس می‌توانند منجر به ایجاد انسفالیت شوند. ویروس تبخال نیز می‌تواند موجب تشنج‌های خطرناک و عفونت‌های مغزی شود. باکتری‌های رشته‌ای نوع B شایع‌ترین باکتری‌های ایجاد کننده‌ی مننژیت در نوزادان هستند. واکسن‌ها میزان شیوع مننژیت ایجاد شده توسط یک باکتری به نام هموفیلوس انفلوانزا را کاهش می‌دهند ولی نوزادانی که واکسن نزده‌اند در خطر این عفونت خطرناک قرار دارند که می‌تواند تب بالا و تشنج ایجاد کند.

هیپوگلایسمی (پایین بودن قند خون)

برخی از نوزادان با عارضه‌هایی زاده شده‌اند که در عملکردهای متابولیکی طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌کنند. برای مثال برخی از این عارضه‌های هیپوگلایسمی (پایین بودن گلوکز در خون) ایجاد می‌کنند. گلوکز منبع اصلی انرژی در مغز است. زمانی که سطح گلوکز به زیر مقدار خاصی برسد، فرد دچار تشنج خواهد شد. نوزادانی که به هنگام تولد وزن کمی دارند، معمولاً قند خون پایین‌تری نیز خواهند داشت. یکی دیگر از عوامل خطر برای هیپوگلایسمی، ابتلای مادر به دیابت بارداری است. زمانی که این اتفاق می‌افتد، قند خون نوزاد بلافاصله پس از تولد کاهش پیدا می‌کند و منجر به لتارژی، مشکل در غذا خوردن و احتمالاً تشنج نوزاد خواهد شد.

آسیب‌های فیزیکی و آسیب‌های زمان تولد

شایع‌ترین عامل تشنج در نوزادان، عملکرد غیرطبیعی مغز به دلیل کمبود اکسیژن می‌باشد. این عارضه (که با نام انسفالوپاتی هیپوکسیک یا ایسکمیک شناخته می‌شود) زمانی رخ می‌دهد که جنین در حال رشد در رحم اکسیژن کافی در دسترس نداشته باشد و یا منبع اکسیژن نوزاد به هنگام تولد دچار مشکل شده باشد. کمبود اکسیژن منجر به آسیب‌های مغزی دائمی شده و احتمال تشنج‌های مکرر را بالا می‌برد.

تشنج وابسته به تب

تشنج وابسته به تب در نوزادان 6 ماهه و کمتر شایع است. این نوع تشنج نوزاد سریع و کوتاه بوده و زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن نوزاد به طور ناگهانی افزایش یابد که معمولاً در اثر عفونت اتفاق می‌افتد. تشنج وابسته به تب معمولاً کوتاه بوده و کمتر از 15 دقیقه زمان می‌برد. بهبودی پس از این تشنج نیز در عرض 1 ساعت اتفاق می‌افتد. این نوع تشنج معمولاً دوباره در طول 24 ساعت اتفاق نمی‌افتد. این نوع از تشنج‌ها معمولاً منجر به مشکلات طولانی‌مدت نشده ولی درصد کمی از نوزادان مبتلا به تشنج‌های وابسته به تب، بعداً به صرع مبتلا می‌شوند.

علائم تشنج در نوزادان با توجه به نوع تشنج

تشنج در کودکان انواع مختلفی دارد که هر کدام با علائم خاصی همراه هستند که عبارتند از:

عوارض جانبی

تشنج در نوزادان تازه متولد شده مقوله‌ای است که حتماً باید به آن رسیدگی شود در غیر این صورت اگر درمان به‌موقع و صحیح انجام نشود ممکن است منجر به بروز عوارضی در نوزاد شود که گاها جبران‌ناپذیر است. برای مثال صرع یکی از عوارض تشنج شیرخواران است به خصوص اگر در خانواده سابقه قبلی صرع وجود داشته باشد. همچنین عقب‌ماندگی ذهنی و یا فلج مغزی می‌تواند از عوارض احتمالی تشنج در شیرخوار باشد ولی بسته به علت بروز تشنج و شرایط محیطی این عوارض قابل پیشگیری و با احتمال وقوع متفاوت‌ هستند.

در صورت ابتلای نوزاد به تشنج چه کاری باید انجام دهیم؟

در صورتی که فکر می‌کنید نوزاد شما به تشنج مبتلاست به متخصص اطفال مراجعه کنید. در صورت امکان با گوشی تلفن همراه خود فیلمی از لحظه‌ی تشنج نوزاد تهیه کرده و آن را به پزشک نشان دهید. مهم است که به موارد زیر توجه کنید:

• مدت زمان تشنج
• محل وقوع تشنج (دست، پا، چشم) و انتشار آن به دیگر نقاط بدن
• نوع حرکت و لرزش ایجاد شده
• کاری که نوزاد شما قبل از وقوع تشنج در حال انجام آن بوده (راه رفتن، غذا خوردن و …)

دیدن فرزند خود در حال تشنج ممکن است ترسناک باشد. مهم‌ترین کاری که شما باید انجام دهید، مراقبت از نوزاد در مقابل آسیب‌هاست. اشیای سخت مثل اسباب‌بازی‌ها و وسایل منزل را از وی دور کرده و او را به پهلو بخوابانید تا در صورت استفراغ کردن از خفگی جلوگیری شود. سعی نکنید نوزاد را از حالت تشنج خارج کرده و یا چیزی در دهان او قرار دهید. در صورتی که نوزاد شما برای تنفس دچار مشکل شده، رنگ پوست او آبی شده، بیش از 5 دقیقه دچار تشنج شده و یا بیش از 30 دقیقه پس از اتمام تشنج پاسخی از خود نشان نداد با شماره تلفن 115 تماس بگیرید.

تشخیص

در صورتی که نوزاد شما در خطر بروز تشنج قرار دارد، ممکن است پزشک یک آزمایش تشخیصی مثل الکترو انسفالوگرام (EEG) برای وی تجویز کند که امواج الکتریکی مغز را ضبط می‌کند. همچنین ممکن است از یک آزمایش عکس‌برداری از مغز مثل اسکن MRI استفاده شود تا بتوان علتی برای تشنج نوزادی مشخص کرد.

درمان دارویی

اصول اصلی درمان تشنج در نوزادان، مشابه کودکان و بزرگسالان است ولی تفاوت‌های مهمی بین این دو وجود دارد. مثل تشنج در بیماران مسن‌تر، در صورتی که تشنج یک علت قابل درمان مثل هیپوگلایسمی، عفونت و یا خونریزی مغزی داشته باشد، باید با روش‌های درمانی مناسب، به رفع این مشکلات پرداخت. در غیر این صورت، تشنج‌های نوزادی معمولاً با استفاده از داروهای ضد صرع درمان می‌شوند. رایج‌ترین داروهای ضد صرع استفاده شده در نوزادان عبارتند از فنوباربیتال، فنیتوئین و چندین نوع بنزودیازپاین. داروهای مورد استفاده برای درمان تشنج نوزادان به دلایل متعددی به طور نسبی محدود شده است. اول اینکه تعداد کمی از این داروها به طور رسمی بین نوزادان مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. دوم اینکه نمی‌توان برای نوزادان از داروهای خوراکی استفاده نمود و در آخر اینکه متابولیسم پیچیده‌ی نوزادان و ایجاد مواد ثانویه حاصل از داروها در بدن آن‌ها، استفاده از برخی داروها را با مشکل مواجه می‌کند. فنوباربیتال بیشترین رواج را در بین نوزادان دارد چراکه نیمه‌عمر بالایی داشته و مواد ثانویه‌ی حاصل از آن در بدن نوزاد مضر نیستند.

پیشگیری

تشنج در نوزادان دلایلی مختلفی دارد که اکثر آن‌ها غیرقابل پیشگیری است ولی از آن جایی که تشنج اغلب با تب همراه است، کنترل دمای بدن کودکان برای جلوگیری از عوارض بعدی بسیار مهم است. همچنین والدینی که نوزادشان سابقه تشنج دارد، باید تمام مراقبت‌های لازم را انجام داده و حتی‌الامکان نوزاد را تنها نگذارند و از لحاظ عصبی آرامش او را فراهم سازند.